ကၠီၣ်တဲၣ်ကီၢ်ဒီး၀့ၢ်ကံၢ်မဲအိၣ်ထီၣ်အဂ့ၢ်

တချုးလၢကညီကလုာ်ဒူၣ်တဖၣ်နုာ်လီၤဒံးဘၣ်ဆူကီၢ်ပယီၤပူၤမ့ၢ်ဂ့ၤ,ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်ပူၤမ့ၢ်ဂ့ၤဒံးဘၣ်န့ၣ်အိၣ်

ဆိး၀ဲဖဲတရူးကီၢ်ဃုာ်ဒီးကလုာ်အဂၤတဖၣ်စ့ၢ်ကီးဖဲန့ၣ်လီၤ. ဖဲ ချခန (၁၁၂၂) ဒီး (၁၁၃၄) အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်

တရူးစီၤပၤလၢအမံၤမ့ၢ် ခီၠစံၣ်တဂၤအံၤပၢတၢ်အစိၤဒီး တၢ်စိ တၢ်ကမီၤခဲလၢာ်အိၣ် လၢအစုပူၤန့ၣ်လီၤ. စီၤပၤအံၤမ့ၢ်ပှၤလၢ တ
သ့ၣ်ညါတၢ်သိၣ်တၢ်သီဒီး ပၢတၢ်ဖဲအသးဒီး မၤဆူးမၤ ဆါမၤအၢမၤနးကလုာ်ဂၤ

လၢ အအိၣ်ဆိးလၢအထံအကီၢ်ပူၤခီဖျိ တၢ်ကွၢ်တလီၤ၀ဲဒီး မၢကဲကုၢ်ကဲ ဃာ်အီၤလၢကုၢ်အပတီၢ်ဒီး ဘၣ်

လူၤထွဲ၀ဲဒၣ် စီၤပၤအံၤ အကလုၢ်ခဲလၢာ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤကလုာ်တဖၣ်ခီ ဖျိတူၢ်တၢ်မၤဆါအီၤအံၤတကဲဘၣ်

အဃိ, အ၀ဲ သ့ၣ်ဟးထီၣ်ကွံာ်၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပှၤကညီကလုာ်အံၤမ့ၢ်၀ဲဒၣ်ပှၤဖးဒိၣ်တဒူၣ်လၢပှၤကျါအဃိ,ဟးထီၣ်၀ဲဒၣ်အဆိကတၢၢ်ဖဲတရူးကီၢ်ပူၤအံၤန့ၣ်

လီၤ. ပှၤ ကညီကလုာ်အံၤခီဖျိမ့ၢ် ပှၤလၢ အနီၢ်ဂံၢ်အါအဃိ, ဟးထီၣ်၀ဲဒၣ် တဘျီဃီတလၢာ်ဘၣ် ဟးထီၣ်၀ဲ

ဒၣ် သၢဘျီဒီး ကဲထီၣ်၀ဲ ဒၣ်ပှၤဟးထီၣ်ဖဲတရူးကီၢ်သၢဒူၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤကညီလၢ အဟဲလီၤအိၣ်ဖဲကၠီၣ်တဲၣ်

ပူၤတဖၣ် မ့ၢ်ပှၤဟးထီၣ်လၢတရူးကီၢ်အဆိကတၢၢ်တဒူၣ်န့ၣ်လီၤ.


ပှၤကညီဟးထီၣ်အဆိကတၢၢ်တဒူၣ်လၢတရူးကီၢ်ဖဲ ချခန (၁၁၂၈)နံၣ်ဒီးသုးလီၤအသးဆူတရူးကီၢ်ကလံၤ

ထံးဒီး ကလံၤ ထံးမုၢ်နုာ်တခီဒီး နုာ်လီၤ၀ဲဆူကီၢ်အဂၤတဘ့ၣ်ကိး၀ဲလၢ ကီၢ်တီကံ, ကီၢ်ယူၢ်တရၣ်၀ံၤသုး လီၤကဒီး အသးဆူ ကီၢ်အဲနါမ်, ကီၢ်ခဲၣ်ဘိဒံအၣ်တုၤလီၤပီၣ်လဲၣ်နံၤဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤကညီတဖၣ်သုး

လီၤအသး၀ံၤအလီၢ်ခံ ယိၤတဖၣ်စ့ၢ်ကီးသုးလီၤပိာ်ထွဲစ့ၢ်ကီး ပှၤကညီ အခံတုၤအတုၤလီၤဆူပှၤကညီအိၣ်

ဆိးအလီၢ်န့ၣ်လီၤ.ယိၤတဖၣ်အံၤအိၣ်ဘူးလိာ်ဒီးပှၤကညီယံာ်ထီၣ်ဒီးဃုတၢ်အ့ၣ်လိာ်ဒီးပှၤကညီဒီးဆီၣ်သ

နံးစ့ၢ်ကီး၀ဲပှၤကညီလၢကျဲအါဘိအဃိ,ပှၤကညီသ့ၣ်တဖၣ်အံၤအိၣ်၀ဲတမုာ်လၢၤဘၣ်ဒီး ဃု၀ဲကျဲလၢကဟး

ထီၣ်ဖဲန့ၣ်ဒီးလဲၤအိၣ်ဆူတၢ်လီၢ်အဂၤတလိၣ်လၢ အပူၤဖျဲးဒီးယိၤတဖၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ.

ပှၤကညီတဖၣ်ကလဲၤဆူညါတညီလၢၤဘၣ် ခီဖျိတုၤလီၤလၢပီၣ်လဲၣ်နံၤဒီး ဆဲးလဲၤဆူမဲာ်ညါတသ့လၢၤဘၣ်

အဃိ, ဃၣ်တရံးထီၣ်က့ၤအသးဒီးပိာ်ထီၣ်၀ဲဒၣ်ထံကျိမဲာ်ပံၣ်ကျိအံၤ ဘူးကတုၤထီၣ်လၢထံခံဃၣ်ဃၣ်ဒီးပာ်

လီၤအတၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးအလီၢ်ဖဲန့ၣ်လီၤ. တၢ်လီၢ်ဖဲပှၤကညီတဖၣ်အိၣ်ကတီၢ်ဒီးဆီလီၤအလီၢ်အကျဲအံၤအမံၤ

တအိၣ်ဒံးဘၣ်ဒီးတၢ်တကိးန့ၢ်ဒံးစ့ၢ်ကီးကီၢ်အမံၤဒံးဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဖဲကညီအဒူအထၢအကျါပှၤကညီသးပှၢ်ဒီပုၢ်၀ဲၢ်ခွါအိၣ်၀ဲခံဂၤအမံၤမ့ၢ်၀ဲဖါတံၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်မ့ၢ်၀ဲပှၤအဒိၣ်ဒီးအ၀ဲတ

ဂၤအမံၤမ့ၢ်ဖါက၀ၣ်မ့ၢ်၀ဲဒၣ်ပှၤအပုၢ်ဒီးအဲၣ်လိာ်ကွံလိာ်အသးဂ့ၤဒိၣ်မးစ့ၢ်ကီးပှၤလၢအအဲၣ်ဖိအဲၣ်လံၤန့ၣ်လီၤ.

ဖါတံၢ်ခံဂၤအံၤမ့ၢ်စ့ၢ်ကီးပှၤလၢအမုာ်ဒီးပှၤကိးဂၤတကးဘၣ်အိၣ်စ့ၢ်ကီးဒီးတၢ်သူၣ်စူၤသးစူၤလၢဖိလံၤတဖၣ်

အဖီခိၣ်အဃိ,ပှၤဒူဖိသ၀ီဖိကိးဂၤဒဲးပာ်ဂံၢ်ပာ်ဘါလၢအီၤဒီးထီဘိဃ့ဒၣ်တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးလၢ ဖါတံၢ်ခံ

ဂၤ အံၤန့ၣ်လီၤ.

တၢ်လီၢ်ဖဲဖါတံၢ်ဖါကီၠၣ်တဲၣ်ဒီးအဖိအလံၤတဖၣ်အိၣ်သူၣ်လီၤအသးန့ၣ်အမံၤတအိၣ်ဒံးဘၣ်ဒီးတၢ်တကိးန့ၢ်

စ့ၢ်ကီးအမံၤဘၣ်အဃိ, အ၀ဲသ့ၣ်အကစၢ်ဒၣ်၀ဲအိၣ်ဆိးဖဲန့ၣ် ဒၣ်လဲာ်တသ့ၣ်ညါဒံး၀ဲဘၣ်ဒီးတၢ်တကိးန့ၢ်ဒံး

စ့ၢ်ကီး၀ဲတၢ်လီၢ်အမံၤဒံးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တုၤတၢ်ဆၢကတီၢ်ယံာ်ထီၣ်ဒီး အ၀ဲသ့ၣ်ပာ်လီၤအသးလၢက
ဆီလီၤအလီၢ်ဂၢၢ်ဂၢၢ်ကျၢၤကျၢၤ ဒီးကအိၣ်ဂၢၢ်ဆိးကျၢၤ ၀ဲဒၣ်ဖဲန့ၣ်လီၤ.

စးထီၣ်ဖဲန့ၣ်ဟံၣ်ဃီတဖၣ်တ့ဂ့ၤထီၣ်၀ဲဒီးမၤ ထီၣ်အ တၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးအလီၢ်မူၢ်မူၢ်နီၢ်နီၢ်ဒီးကဲထီၣ်၀ဲဒၣ်သ၀ီဖး

ဒိၣ်တဖျၢၣ်အိၣ်ဖျါလီၤဘီလီၤမုၢ်မး အဃိ, ဖါတံၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်စံး၀ဲဒၣ်လၢတၢ်လီၢ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်လီၢ်လၢအမုာ်ဒီးပ

အိၣ်ဆိးယံာ်ထီၣ် တ့ၢ်လံတစဲးတကးဘၣ် ပပာ်လီၤပသးလၢပကအိၣ်ဆိး ဂၢၢ်ဂၢၢ်ကျၢၤကျၢၤစ့ၢ်ကီးအဃိပ

က ဘၣ်ယုၢ်န့ၢ်တၢ်လီၢ်အံၤအမံၤန့ၣ်လီၤ. ပှၤအါဂၤဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သး၀ဲဒၣ်ဒ်သိး ဖါတံၢ်ကၠီၣ်တဲၣ် တဲ၀ဲဒၣ်အ

သိးန့ၣ်လီၤ. ပှၤကညီတဖၣ်အိၣ်ဆိးသကိး၀ဲ ဖဲန့ၣ်တပူၤဃီဒီး ဒ်အ ၀ဲသ့ၣ်မ့ၢ်ပှၤကညီကလုာ်အသိးကူကၤ

သကိး ၀ဲဒၣ်ဆ့ကညီဒီးမုၣ်ဒီးခွါဒီးဖိဒံဖိသၣ်ကိးဂၤဒဲးန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကူတၢ်ကၤလၢအ၀ဲသ့ၣ်ကူသိး၀ဲဒၣ်သ့ၣ်

တဖၣ်အံၤမ့ၢ်၀ဲဒၣ်ထဲဆ့ကညီလၢပှၤကိး၀ဲအမံၤလၢ ဆ့ကၠ ့မဲဒီးထဲကူကကၠ ့မဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.ဖဲအ၀ဲသ့ၣ်လဲၤ

ဖံးလဲၤမၤမ့ၢ်ဂ့ၤ, အိၣ်လၢဟံၣ် လၢ ဃီမ့ၢ်ဂ့ၤထီဘိကူကၤ ဒၣ်တၢ်ကူတၢ်ကၤကၠ ့မဲတဖၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ.

တၢ်ကူတၢ်သိး တဖၣ်အံၤအိၣ် ဖျါလီၤဂာ်ဒ်မုၢ်ကြပုၢ်ကြပီၤဒီးအိၣ်ဖျါဆဲးလၤဒိၣ်မးအမဲာ်ညါ ပှၤကညီတဖၣ် အိၣ်ဖျါကဟုက ညီၢ်ဒိၣ်မးတကးဘၣ်, တၢ်လီၢ်ကျဲတဖၣ်စ့ၢ်ကီးဖျါဃံလၤဒိၣ်မး ခီဖျိဆ့ကၠ ့မဲ အဖိအလံၤ
တဖၣ်အိၣ်ဆိး၀ဲဖဲအံၤန့ၣ်လီၤ. ဖါတံၢ် ဖါကၠီၣ်တဲၣ်အံၤကွၢ်၀ဲဒၣ်တၢ် အိၣ်သးဒ်အံၤ သ့ၣ်တဖၣ်မ့ၢ်မးတၢ်လၢ အမၤမုာ်အသးဒိၣ်မးတကးဘၣ် မ့ၢ်၀ဲပှၤကညီ တဖုလၢ အအဲၣ်တၢ် ကူတၢ်ကၤကၠ ့မဲအဒူၣ်တဖၣ်ဟဲအိၣ်
ဆိးဖဲအံၤအဆိကတၢၢ်အဃိ, အ၀ဲစံးဘၣ်အဖိ အလံၤ တဖၣ်လၢတၢ်လီၢ်အံၤပကကိးအမံၤလၢ ကၠ ့မဲအ
လီၢ်န့ၣ်လီၤ. စးထီၣ်ဖဲန့ၣ်တၢ်လီၢ် အံၤပှၤကိး အီၤလၢ ကၠ ့မဲလီၢ်ဒီး လၢခံပှၤကိးက့ၤဒၣ်ထဲကၠ ့တဖျၢၣ်ဧိၤဒီး တုၤတၢ်ဆၢကတီၢ် ယံာ်ထီၣ်ဒီး တၢ်လီၢ်အံၤ လဲလိာ်က့ၤအသးဆူကံၢ်မဲ တုၤမုၢ်မဆါတနံၤအံၤဒီး မ့မ့ၢ်
လၢယိၤ တခီကိး၀ဲဒၣ် လၢခၠ ့မဲၢ်န့ၣ်လီၤ.

ဖါတံၢ်အံၤထီဘိဟံးစုနဲၣ်ကျဲအဖိအလံၤလၢ တၢ်ဂ့ၤထီၣ်ဘၣ်ထီၣ်အကျဲဒီး​ တၢ်ကလုၢ်ကတိၤလၢအ၀ဲစံးက

တိၤ၀ဲ တမံၤလၢ်လၢ်န့ၣ် ပှၤဒူဖိသ၀ီဖိကိးဂၤဒဲးစူၢ်အီၤဒီး မၤထွဲ၀ဲဒၣ်ကိးဂၤဒဲး လၢတၢ်သးတဖျၢၣ်ဃီအပူၤ

ဃူဃူဖိးဖိး ထီဘိန့ၣ်လီၤ. အ၀ဲသ့ၣ်ပာ်ဖါတံၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်အံၤ ဒ်ကီၢ် ခိၣ်အသိး တၢ်ဖံးတၢ်မၤလၢဟံၣ်လၢဃီ

မ့ၢ်ဂ့ၤ, လၢစံာ်ပျီမ့ၢ်ဂ့ၤ ဖါတံၢ်ကၠီၣ်တဲၣ် မ့ၢ်တခါ လီၤအ ကလုၢ်ဒီးမၤလီၤတၢ်လၢတၢ်မဲာ်ညါဘၣ်န့ၣ်အ၀ဲသ့ၣ်

တမၤလီၤဘျီဆိတၢ်လၢ ဖါတံၢ် ဖါကီၠၣ် တဲၣ်အမဲာ်ညါနီတဂၤနီတဘျီဘၣ်, မ့မ့ၢ်တခီကွၢ်၀ဲဒၣ်လၢ ဖါတံၢ်အံၤ

မၤလီၤတၢ်လံမး မၤပိာ် ထွဲ၀ဲဒၣ် အခံန့ၣ်လီၤ.

ဒ်ကညီအဒူၣ်အထၢဖးဒိၣ်တဒူၣ်အံၤ ပာ်ဖါကၠီၣ်တဲၣ်လၢအမ့ၢ် ကီၢ်ခိၣ် တကးဘၣ် စီၤပၤတဂၤအသိး အဃိ, ကီၢ်အံၤဘၣ်ထွဲ၀ဲဒၣ်ဖါကၠီၣ်တဲၣ်ဒီးမ့ၢ်၀ဲဒၣ် ဖါကီၠၣ်တဲၣ် အကီၢ်န့ၣ်လီၤ.
ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်အံၤ ဒ်ပှၤသးပှၢ်လၢ ပျၢၤ

ပာ်ပနီၣ်ဒီး ယုၢ်န့ၢ်၀ဲဒၣ်အသိး တၢ်တ ကိးတလဲကွံာ်အမံၤလၢအသီဘၣ် မ့မ့ၢ်တခီတၢ်ကိးဒၣ်ဒ် ပှၤသးပှၢ်လၢ

ပျၢၤယုၢ်န့ၢ် ၀ဲဒၣ်အ သိးန့ၣ်လီၤ. ကီၢ်အံၤမ့ၢ်၀ဲဒၣ်ပှၤကညီလၢအဟးထီၣ်လၢတရူးကီၢ်အခီၣ်ထံးတဒူၣ်ဟဲနုာ်

လီၤ အိၣ်ဆိးအဆိကတၢၢ်ဖဲကီၢ်အံၤဒီး ဘၣ်တၢ်ပၢဆှၢတီခိၣ်ရိၣ်မဲအီၤလၢ ဖါကၠီၣ်တဲၣ် ဒ်ကီၢ်အ ခိၣ်အနၢ်ဒီး

စီၤလိာ် စီၤပၤတဂၤအသိးအဃိ, ပှၤကညီအဒူၣ်အထၢတဒူၣ်အံၤမ့ၢ်၀ဲ ဖါကၠီၣ် တဲၣ်အဖိအလံၤဒီးကီၢ်လၢအ

၀ဲသ့ၣ် အိၣ်ဆိး၀ဲလၢအပူၤခဲအံၤန့ၣ် မ့ၢ်၀ဲဒၣ်ဖါကီၠၣ်တဲၣ် အကီၢ်ဒီး တၢ်ကိးလီၤတဲာ်တ့ၢ်၀ဲလၢပှၤကၠီၣ်တဲၣ်ဖိ

အကီၢ် မ့တမ့ၢ် ကီၠၣ်တဲၣ်ကီၢ် တုၤမုၢ်မဆါ တနံၤညါအံၤန့ၣ်လီၤ.

ဘၣ်တၢ်ကွဲးဟံးန့ၢ်ဖှိၣ်က့ၤအီၤလၢ - ကုၤဒ့ဖျးခိၣ်လီအဖိမုၣ်နီၢ်မုၢ်ယဲၤဖဲဒီးထါအယုၢ်တဖၣ် -လူၤသီ

ဖီဒ့အဘ့ၣ်တၢ ဒီးတကတီၢ်ဃီ ဟံးန့ၢ်က့ၤအီၤလၢ ဖံဖံအဲမၢ် ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်ဒီးကညီဖိတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ အပူၤ