ကညီဖိလၢဟီၣ်ခိၣ်ကစၢ်အစိၤ

ဒ်တၢ်ပာ်ဖျါတ့ၢ်လံအသိးပ၀ဲကညီဖိတဖၣ်ပဟဲတုၤလီၤလၢထံတဘ့ၣ်ကီၢ်တဘ့ၣ်အံၤလၢခဲအံၤဘၣ်တၢ်ကိးအီၤ လၢကီၢ်ပယီၤအဆိကတၢၢ်ဒီးပိာ်လီၤ၀ဲဒၣ်ပျ့ၣ်လိာ်ကျိ,ကီၤလိာ်ကျိဒီးဃိာ်လိာ်ကျိတၢ်ပၢၤခိၣ်တဖၣ်သကုၤဆး ဒးဒီးအ၀ဲသ့ၣ်ဖံးအီၣ်ကစုဒုမၤအီၣ်ကစုဒုလၢတၢ်သဘျ့အပူၤအနံၣ်၂၀၀ဘျဲၣ်ဒီးကလုာ်ဂၤတဖၣ်ဟဲနုာ်လီၤ၀ဲန့ၣ် လီၤ.ယိၤတဖၣ်ဟဲနုာ်လီၤဆိဒီးသူၣ်ထီၣ်အဘီအမုၢ်လၢယိၤကီၢ်ဒီးကီၢ်ပယီၤထးခီအဃိတၢ်ဘၣ်ဂံာ်ဂူာ်ဒီးယိၤတ အိၣ်အါကဲာ်ဆိးဘၣ်.ပယီၤတဖၣ်ဟဲနုာ်လီၤဒီးသူၣ်ထီၣ်အခူအ၀့ၢ်အဘီအမုၢ်ဖဲတကီ(တေက၁င်း)လၢကီၢ်ပယီၤ ထးခီအဃိလၢအခီၣ်ထံးတၢ်ဘၣ်ဂံာ်ဂူာ်ဒီးကညီဖိတဖၣ်တအိၣ်အါကဲာ်ဆိးဘၣ်.ပှၤမိၣ်ဖိတဖၣ်ဟဲနုာ်လီၤဆိလၢ ကီၢ်ယီၤလာ်ခီသူၣ်ထီၣ်ဟီၣ်ခိၣ်ကစၢ်သနူ(ပေဒသရ၁ဇ်စနစ်)ဒီးဆီၣ်ဘံၣ်ဆီၣ်ဘၢပ၀ဲကညီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.လၢခံ က့ၤမိၣ်ဒီးပယီၤစီၤပၤ(ဟီၣ်ခိၣ်ကစၢ်တဖၣ်)ဒုးလိာ်ယၤလိာ်အသးဒီးမၤနၢၤမၤဃၣ်လိာ်အသးယၢ်ခီယၢ်ခီတုၤလီၤ လၢပယီၤစီၤပၤအလီဖယါအစိၤဒီးမၤနၢၤမိၣ်တဖၣ်အဃိကညီဘၣ်တၢ်ဆီၣ်ဘံၣ်ဆီၣ်ဘၢအီၤလၢပယီၤဟီၣ်ခိၣ်
ကစၢ်တဖၣ်စးထီၣ်လၢန့ၣ်လံၤလံၤန့ၣ်လီၤ.

(က)ဟီၣ်ခိၣ်ကစၢ်သနူ
လၢပှၤဟဲနုာ်လီၤဆူကီၢ်ပယီၤပူၤအံၤအခါပှၤပယီၤဒီးမိၣ်တဖၣ်ဟဲနုာ်စိာ်ဃုာ်၀ဲဒီးပှၤဟံၣ်ဒူၣ်ဟီၣ်ခိၣ်ကစၢ်သနူ
ဒီးပှၤယိၤဖိတဖၣ်ဟဲနုာ်စိာ်ဃုာ်၀ဲပှၤတရူးဟီၣ်ခိၣ်ကစၢ်သနူန့ၣ်လီၤ.ပှၤကလုာ်အဂၤဒ်ကညီ,ခၠီ,ကခၠ့ၣ်ဒီးကလုာ်
အဂၤတဖၣ်န့ၣ်ဟီၣ်ခိၣ်ကစၢ်သနူတကဲဒိၣ်၀ဲထဲန့ၣ်ဘၣ်.ဟီၣ်ခိၣ်ကစၢ်သန ူ(Feudalish)မ့ၢ်သနူလၢအဆီၣ်ဘံၣ်
ဆီၣ်ဘၢတၢ်န့ၣ်ဟဲအသးဒ်အံၤလီၤ.ပှၤလၢအဒိၣ်စိဒီးပၢတၢ်စီၤပၤန့ၣ်မ့ၢ်ထံကစၢ်ကီၢ်ကစၢ်(ေရေြမြပည့်ရှင်)ဟီၣ်
ခိၣ်ဒီးထံနိလၢအပၢဘၣ်၀ဲတဖၣ်န့ၣ်မ့ၢ်အ၀ဲအတၢ်ခဲလၢာ်အိၣ်ဒီးတၢ်စိတၢ်ကမီၤတုၤတၢ်သံတၢ်မူအိၣ်လၢအစုပူၤ,
ဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်ဒီးတၢ်အိၣ်လၢအဖီခိၣ်တဖၣ်မ့ၢ်အ၀ဲအတၢ်ခဲလၢာ်အဃိသတးဒီးပှၤတီၤပတီၢ်ပၢၢ်ထီၣ်၀ဲခံဖုလၢအ
မ့ၢ်၀ဲ
၁.ပှၤလၢအပၢတၢ်ဒီးပှၤလၢအဘၣ်တၢ်ပၢအီၤ
၂.ပှၤလၢအပၢတၢ်တဖၣ်မ့ၢ်ဟီၣ်ခိၣ်ကစၢ်,ပှၤလၢတၢ်ပၢအီၤတဖၣ်မ့ၢ်ဟီၣ်ခိၣ်အကုၢ်အပှၤန့ၣ်လီၤ.

ပှၤပၢတၢ်ဟီၣ်ခိၣ်ကစၢ်တဖၣ်မၤကုၢ်မၤဃၣ်တၢ်လီၤ.ပှၤမၤန့ၢ်အဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်စံာ်ပှဲၤတဖၣ်လၢကျဲဒ်အံၤအသိး
ဟီၣ်ခိၣ်ကစၢ်တဖၣ်ဆီၣ်ဘံၣ်ဆီၣ်ဘၢအီၣ်တူၢ်အီၣ်ကလီၤပှၤထံဖိကီၢ်ဖိဒီးကလုာ်ဂၤလၢအပၢဘၣ်၀ဲတဖၣ်ခဲလၢာ်
လီၤ.​ ပှၤလၢအပၢတၢ်တဖၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်စိတၢ်ကမီၤမ့မ့ၢ်ပှၤလၢတၢ်ပၢဘၣ်အီၤတဖၣ်အတၢ်စိတၢ်ကမီၤတအိၣ်၀ဲ
ဘၣ်နီတမံၤဘၣ်.ပှၤပၢတၢ်ဟီၣ်ခိၣ်ကစၢ်တဖၣ်ဘၣ်ဘီၣ်ဘၣ်ညီအိၣ်မုုာ်အိၣ်ခုၣ်ဖဲပှၤဘၣ်တၢ်ပၢအီၤကုၢ်ပှၤတဖၣ်
ဘၣ်ဖှီၣ်ဘၣ်ယာ်,ဘၣ်ကီဘၣ်ခဲ,ဖှီၣ်တုာ်ကီတုာ်နးတုာ်န့ၣ်လီၤ.

ဟီၣ်ခိၣ်ကစၢ်ပၢတၢ်တဖၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်သးကွံသးလီဃုမၤန့ၢ်ဟီၣ်ခိၣ်အတၢ်လီၢ်သီတဖၣ်,ဂုာ်န့ၢ်ပှၤအတၢ်အ့ၣ်လိာ်
အသးဒီးဟီၣ်ခိၣ်ကစၢ်လၢတၢ်လီၢ်အဂၤအဃိဒုးလိာ်ယၤလိာ်အသးဒီးဟီၣ်ခိၣ်ကစၢ်အဂၤတဖၣ်ထီဘိန့ၣ်လီၤ.
တၢ်ဒုးကဲထီၣ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ကစၢ်ကဒဲကဒဲအဘၢၣ်စၢၤဒီးတၢ်ဒုးကဲထီၣ်စ့ၢ်ကီးလၢပှၤကလုာ်ဒီးတကလုာ်အဘၢၣ်
စၢၤန့ၣ်လီၤ.အါစုအါဘျီတုၤမ့ၢ်ကုၢ်ပှၤတဖၣ်တူၢ်တန့ၢ်ခိၣ်တကဲလၢၤဘၣ်ဒီးဂဲၤဆၢထၢၣ်ထီဒါတၢ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.
လၢဟီၣ်ခိၣ်ကစၢ်သနူအဃိဟီၣ်ခိၣ်ကစၢ်ကဒဲကဒဲဒုးလိာ်အသးဟီၣ်ခိၣ်ကစၢ်ဒီးဟီၣ်ခိၣ်ကုၢ်ပှၤတၢ်ဒုးတၢ်ယၤအိၣ်
ထီၣ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.ကလုာ်ကဒဲကဒဲအတၢ်သူၣ်ထီၣ်သးဟ့လိာ်သး(လူမျူိးေရးမုန်းတီးမု)တဖၣ်အိၣ်ထီၣ်ဒိၣ်ထီၣ်
၀ဲန့ၣ်လီၤ.

(ခ)ကညီဖိလၢဟီၣ်ခိၣ်ကစၢ်သနူဖီလာ်
ကညီဖိတဖၣ်မ့ၢ်ပှၤမၤအီၣ်၀ဲၤပှၤမုၢ်ဆ့ၣ်မုၢ်ဂီၤဖိတဖၣ်ဒီးထူစံာ်ဖဲးခုးမၤကလုၢ်အီၣ်ကစုန့ၣ်လီၤ.
လၢတၢ်အိၣ်တၣ်ဆိးတၢ်ဖံးတၢ်မၤအပူၤအိၣ်သကိးမၤသကိးမံသကိးအီၣ်သကိး၀ဲဒ်ပှၤတဒူၣ်ဃီပှၤဒီပုၢ်၀ဲၢ်တံၢ်နီၢ်
အသိးတနၢ်ပၢၢ်တၢ်အတီၤပတီၢ်,တနၢ်ပၢၢ်တၢ်ဆီၣ်ဘံၣ်ဆီၣ်ဘထလိာ်အသးဘၣ်.အဲၣ်လိာ်ကွံလိာ်အသးအိၣ်ဃူ
အိၣ်ဖိးလိာ်အသးန့ၣ်လီၤ.ဟဲက့ၤလီၤ၀ဲဆူထံတဘ့ၣ်ကီၢ်တဘ့ၣ်အံၤအပူၤလၢကလုာ်ဂၤအမဲာ်ညါဒီးမၤကလုၢ်
အီၣ်ကစုလၢတၢ်သဘျ့အပူၤအနံၣ်ခံကယၤဘျဲၣ်ဒီးကလုာ်ဂၤဒ်မိၣ်,ပယီၤတဖၣ်ဟဲနုာ်မၤနၢၤမၤဃၣ်ပှၤကညီ
တဖၣ်မၤကဲကုၢ်ပှၤကညီဖိတဖၣ်လီၤ.ပှၤကညီဖိတဖၣ်ဘၣ်ကဲကုၢ်အိၣ်ဘၣ်လၢကလုာ်ဂၤစုတီၤအဖီလာ်အနံၣ်ခံ
ကထိဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်လီၤ.တၢ်စံးကတိၤဒီးလုၢ်လၢ်လၢလာ်တဖၣ်အံၤပာ််ဖျါထီၣ်ကညီအဘူၣ်အတီၢ်ဘၣ်ဃးဒီးအ
ကီၢ်ဒီးတၢ်ဆီၣ်ဘံၣ်ဆီၣ်ဘၢလၢအတူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်၀ဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

(၁)သ့ၣ်ခိၣ်ဆၢၣ်ဧီၢ်ကျၣ်ပှၤကညီဖိဧီၢ်ဃ့ၢ်(သစ်ငုပ်လဲေဆွးကရင်လဲေြပး)
ပာ်ဖျါထီၣ်၀ဲဒၣ်လၢကညီတဖၣ်ဟဲတုၤလီၤကီၢ်အံၤဖဲးခုးဖဲးသံၣ်ကျီလီၤတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲလၢကမၤစံာ်မၤပှဲၤလီၤ.
မၤစံာ်မၤပှဲၤလၢကမၤအီၣ်ဘၣ်ဆၣ်ဖဲသ့ၣ်ခိၣ်ဆၢၣ်၀ၣ်ခိနၣ်ဆၢၣ်ကျၣ်ထီၣ်,စံာ်ပှဲၤဂ့ၤထီၣ်ကအီၣ်ဘၣ်အီဘၣ်၀ဲ
ဂ့ၤဂ့ၤအခါကလုာ်ဂၤတဖၣ်ဟဲဒုးမၤနၢၤအီၤအဃိဘၣ်ပါ်တ့ၢ်အတၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးအလီၢ်အဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်တဖၣ်
ဒီးဃ့ၢ်ထီၣ်ကွံာ်၀ဲစုယၢ်ခီဧိၤလၢတၢ်အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.အ၀ဲအံၤမ့ၢ်တၢ်မၤနၢၤမၤဃၣ်ဂုာ်ဆူၣ်ဖျိးဆူၣ်အ
ကျဲန့ၣ်လီၤ.

(၂)ထွံၣ်၀ဲးဘၢထီးခီၣ်လီၢ်
အ၀ဲအံၤမ့ၢ်တၢ်တဲ၀ဲလထပှၤတဂၤအိၣ်ဒီးအထွံၣ်တဒုဒီးအထီးတဒုလီၤ.တနံၤတခီၣ်ထီးတဒုမၤတၢ်ဒီတနံၤ
ညါလၢခုးပူၤကပၢၤကနံယွၤတၢ်ဘှံးတၢ်တီၤဒီးတုၤမုၢ်ခုၣ်လီၤတခီထွံၣ်တဒုလၢအတမၤတၢ်ဒီတနံၤညါန့ၣ်ဃ့ၢ်
တဖှဲးလၢခုးပူၤစးထီၣ်လၢခုးခိၣ်တုၤလီၤလၢခုးခံဒ်န့ၣ်အသိးအဃိခုးပူၤအိၣ်၀ဲထဲထွံၣ်အခီၣ်လီၢ်ဒီးထီးတဒုန့ၣ်
အခီၣ်လီၢ်တဖျါလၢၤနီတမံၤဘၣ်အဃိဖျါလၢပှၤမၤတၢ်မ့ၢ်ဒၣ်ထွံၣ်န့ၣ်လီၤ.ပာ််ဖျါ၀ဲလၢကညီဖိတဖၣ်ဖံးတၣ်မၤ
တၢ်လၢာ်ဂံၣ်လၢာ်ဘါတၣ်ဘှံးတၢ်တီၤအသးဘၣ်ဆၣ်ပယီၤတဖၣ်ဟံးဂုာ်န့ၢ်၀ာ်န့ၢ်အတၢ်အဃိကညီဖိတအီၣ်
ဘၣ်အီဘၣ်လၢၤတၢ်လၢအမၤ၀ဲတဖၣ်ဘၣ်.တလၢၤပယီၤတဖၣ်အီၣ်၀ံၣ်အီၣ်ဆၢ,မုာ်လၤသးခုလၢတၢ်လၢပပှၤ
ကညီဖိတဖၣ်မၤ၀ဲအဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ. အ၀ဲအံၤမ့ၢ်တၢ်တတီတလိၤတတီတြကၢ်အကျဲန့ၣ်လီၤ.

(၃)သၣ်ကိၣ်ကွံထူးပျ့ၤထံလီၤ,ပယီၤအိၣ်လဲလိာ်ပကီၢ်
သၣ်ကိၣ်ကွံမ့ၢ်တၢ်ဆံၣ်သၣ်တကလုာ်,အဖျၢၣ်ကဒိၣ်န့ၢ်စုခိၣ်သၣ်တစဲးလီၤ.တုၤအမံန့ၣ်အလွဲၢ်ဂီၤဘီကြတ့ၣ်မး
ဒီးလီၤအီၣ်လီၤအီဒိၣ်မးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ဆံၣ်တကွၢ်မုၢ်ကွၢ်လါဘၣ်.ထါအံၤမ့ၢ်ထါဟ့ၣ်တၢ်အဒိအတဲာ်န့ၣ်လီၤ.
တမ့ၢ်လၢပယီၤဒုးနဲၣ်ကညီလၢသၣ်ကိၣ်ကွံသၣ်ဒီး ကညီတဖၣ်အီရီာ်အဃိလဲလိာ်၀ဲလၢအကီၢ်န့ၣ်လီၤ.အဂ့ၢ်ဒ်
အံၤသၣ်ကိၢ်ကွံမဲထီၣ်ဒၣ်အတၢ်ဒီးအိၣ်လၢကစၢၢ်ကျါဒီးတအိၣ်လၢပၢၤခိၣ်ဘ့လာ်ဘၣ်. ထါအခီပညီတခီမ့ၢ်က
ညီတဖၣ်ဘၣ်တၢ်လံၣ်တၢ်လီန့ၢ်အီၤ,လွဲန့ၢ်ပယွဲန့ၢ်အီၤလၢပယီၤတဖၣ်လၢတၢ်လ့ပစီတၢ်သူၣ်လီသးကွံတဖၣ်ဒီး
အထံအကီၢ်အဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်တၢ်စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်တဖၣ်ကဲထီၣ်က့ၤပယီၤအတၢ်န့ၣ်လီၤ.သာ်ကိၢ်ကွံတၢ်ဆံၣ်လၢအ
လီၤအီၣ်လီၤအီဒုးလီၤပထူးပျ့ၤထံမ့ၢ်တၢ်လ့ပစီတဖၣ်ဒ်သံးဧိၤဂာ်ဧိၤ, တၢ်မူၤတၢ်ဘှီး,တၢ်တၤကျိၣ်တၤစ့(ပီၣ်)
လီၤတၢ်ဖိတၢ်လံၤဒီးတၢ်ကလုၢ်ကလိၤတဖၣ်လၢအပယွဲန့ၢ်လံၣ်န့ၢ်ကညီဖိတဖၣ်အါမးလီၤ.လံၣ်န့ၢ်အတၢ်ထူး
တၢ်တီၤ,အစုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်ဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်,အဒူသ၀ီအတၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးလီၢ်ပၢၢ်လၢအထံအကီၢ်ဒၣ်လဲာ်န့ၣ်လီၤ.ခီဖျိ
လၢပယီၤအတၢ်လံၣ်တၢ်လီတၢ်ကဘျံးကဘျၣ်တဖၣ်အဃိကညီဘၣ်ပာ်တ့ၢ်အစံာ်လီၢ်ပှဲၤလီၢ်ဒူသ၀ီဆူပယီၤ
အစုပူၤအိၣ်တစှၤစ့ၢ်ကီးဘၣ်.အ၀ဲအံၤမ့ၢ်တၢ်လံၣ်တၢ်လီတၢ်ပယွဲတၢ်လွဲန့ၣ်ဒီးတၢ်အီၣ်တူၢ်အီၣ်ကလီၤအကျဲန့ၣ်
လီၤ.လၢဟီၣ်ခိၣ်ကစၢ်သနူအဖီလာ်န့ၣ်ကညီဖိတဖၣ်တူၢ်ဘၣ်တၢ်ဆီၣ်ဘံၣ်ဆီၣ်ဘၢအကလုာ်ကလုာ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဒုးမၤနၢၤအီၤ,တၢ်မၤကဲကုၢ်အီၤ,တၢ်မၤသံမၤ၀ီ,တၢ်မၤတရီတပါအီၤဘၣ်ဟ့ၣ်တၢ်ခိတၢ်သွဲအကလုာ်ကလုာ်
ဒိၣ်ဒိၣ်ဃၢဃၢ,ဘၣ်ဟ့ၣ်ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိတၢ်အီၣ်တၢ်အီပကူပကညီတုၤလၢဖိမုၣ်ဖိမၢၤဖိမါတဖၣ်ဒၣ်လဲာ်ဆူဟီၣ်ခိၣ်က
စၢ်ဒီးအပှၤတဖၣ်လီၤ.ဘၣ်ကဲကုၢ်မၤတၢ်ကိၢ်ကိၢ်ဂီၤဂီၤသနာ်က့တအီၣ်ဘၣ်က့ၤတၢ်လၢအမၤ၀ဲတဖၣ်လၢအီၣ်လၢ
အီဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်န့ၣ်ဘၣ်.တန့ၢ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢတၢ်ပၢတၢ်ြပးတၢ်ဖံးအီၣ်မၤအီၣ်နီတမံၤဘၣ့်တၢ်သဘျ့တအိၣ်
လ့ၤတက့ၢ်ဒီးတန့ၢ်တၢ်အတီၤတုၤသိး(တန်းတူေရး)နီတစဲးဘၣ်.

အဒိ(၁)လၢတၢ်ဘှီဟံၣ်ဘှီဃီတၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးလီၢ်အဂီၢ်ဘၣ်ဘှီအိၣ်ဒၣ်ထဲဟံၣ်ကးြပဲးလီၤ. ကညီကီၢ်
န့ၣ်သ့ၣ်ဂ့ၤ၀ၣ်ဂ့ၤအါသနာ်က့ကညီတဖၣ်ဘှီအိၣ်ဒၣ်ဟံၣ်၀ၣ်ကးြပဲးကျၢၤကျၢၤတကျၢၤကျၢၤအဒူၣ်အဒါတဂ့ၤဘၣ်
အဂ့ၢ်ဒ်အံၤလၢဟီၣ်ခိၣ်ကစၢ်သနူအစိၤကညီတဖၣ်တဘှီဘၣ်ဟံၣ်ဂ့ၤဃီဘၣ်,ဟံၣ် ဒိၣ်ကျိၤထီဘၣ်.
အဒိ(၂)ကညီတဖၣ်တဘုၣ်ဘၣ်ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိအါအါဒ်အသးအိၣ်အသိးဘၣ်.သရၣ်ထံသၣ်ပၠၣ်ပာ်ဖျါ၀ဲလၢဖဲသါဖိသၣ်
အခါသါကွၢ်သါဖုအပနၢ်ဒီးပနၢ်၀ါဖှံထီၣ်တဒုသါဖုဘၣ်ပါ်ခူၣ်သူၣ်မ့တမ့ၢ်ဖူသူ၀ဲလၢကသ့ၣ်ဒီတဒုး,ကျဲးစၢးမၤ၀ဲသ
နာ်က့လၢခံဖျါထီၣ်ဒီးပယီၤတဖၣ်စိာ်ကွံာ်ပနၢ်၀ါဒီးမၤဘၢမၤကွၢ်သါဖုဘၣ်တီၣ်ဘၣ်တၢ်အီၣ်လီးအီၤဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်န့ၣ်
လီၤ.အဃိတသးဒီးကညီဖိတဖၣ်လၢမိၣ်,ပယီၤဟိၣ်ခိၣ်ကစၢ်သနူအစိၤန့ၣ်ဘၣ်ပာ်တ့ၢ်အတၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးအလီၢ်
ဒီးဃ့ၢ်ထီၣ်ကွံာ်ဆူကစၢၢ်ကလိကျါထံခံကွာ်စိးပှၢ်မုၢ်ကနၢယံၤဒီးမိၣ်,ပယီၤတဖၣ်လီၤ.လၢအတပၤတခီကညီဖိအိၣ်
ဒီးအလုၢ်အလၢ်သကဲးပ၀းဃံလၤဂ့ၤမးဖး ဒိၣ်တဖၣ်လၢအမ့ၢ်၀ဲ-

၁.တၢ်အဲၣ်တၢ်တီတၢ်လိၤ,ဒီးမၤတၢ်တီတၢ်လိၤ,တဟုၣ်တဘျၣ်တကတိၤတၢ်တတီတလိၤတဖၣ်ဘၣ်

၂.တၢ်အဲၣ်တၢ်စီတၢ်ဆှံ,သးဟ့တၢ်သရုးကမၣ်,သးဘၣ်အၢတၢ်မၤတစီတဆှံဒ်တၢ်ကလုၢ်ကလိၤတဖၣ်န့ၣ်သးဟ့
သးဘၣ်အၢ၀ဲဒီးစံၣ်ညီၣ်၀ဲဆါဆါကလဲာ်န့ၣ်လီၤ.

၃.တၢ်အဲၣ်ပုၢ်အဲၣ်၀ဲၢ်,တၢ်တပာ််ဒိၣ်ပာ်ထီပာ်လီၤဆီလိာ်အသးဘၣ်.ဟံၣ်ကစၢ်ဒီးအပှၤမၤတၢ်ဖိတ
ဖၣ်အီၣ်သကိးမၤသကိး,အီၣ်သကိးမံသကိး ဒ်သိးသိးတပာ်လီၤဆီလိာ်အသးဘၣ်.

၄.တၢ်ဖံးသကိးမၤသကိး,တၢ်မၤဒိးမၤကၣ်တပာ်လီၤဆီပှၤအဂံၢ်ဆူၣ်ဒီးပှၤအဂံၢ်စၢ်,ဖိသၣ်ဒီးသးပှၢ်,ပိာ်မုၣ်ဒီးပိာ်
ခွါလၢတၢ်မၤအပူၤဘၣ်.ပှၤဟဲမၤဒိးတၢ်တဂၤမ့မ့ၢ်ဖိသၣ်ဒၣ်လဲာ်ပာ်၀ဲဒီးလဲၤမၤကၣ်
က့ၤတၢ်မၤဒ်ပှၤတဂၤအသိးလီၤ.

၅.တၢ်သူၣ်တီသးရၤ,သးတီလိာ်အသး,သးတီဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိ,အတံၤသကိးအသိၣ်အမှံၤတုၤလၢတမှံၤတပျီၤ
လီၤ.တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤမ့ၢ်ပကညီဖိအတၢ်ဂ့ၤတၢ်၀ါဖးဒိၣ်တဖၣ်လၢပြကၢးဟံးဃာ်ဒီးမၤဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ်အီၤန့ၣ်
လီၤ.
http://www.piemmamure.org/2011/05/blog-post_5615.html