ကညီလုၢ်လၢ်ထူသနူလၢ ပြကၢးသ့ၣ်ညါ အကူာ် ၁

ၱလုၢ်လၢ်ထူသနူ စံးတၢ်န့ၣ် မ့ၢ်၀ဲတၢ်အခီပညီတခါလၢ အဒိၣ်အယိာ်ဒီး မ့ၢ်၀ဲတၢ်ကတိၤဒီမိၢ်ဖါတခါအသိးန့ၣ် ပကထံၣ်ဘၣ် အီၤလီၤ. လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢ ထံကီၢ်ကိးဘ့ၣ်ဒဲး, ကလုာ်ကိးကလုာ်ဒဲး,အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်၀ဲ အလုၢ်လၢ်ထူသနူအိၣ်၀ဲဒီး ထုးထီၣ်၀ဲ အခီပညီအိၣ်အကလုာ်ကလုာ်လီၤ.

ၱလုၢ်လၢ်ထူသနူ စံးတၢ်န့ၣ် ခီဖျိအသးလၢ , ထးခိၣ် ,ပသး,ပတၢ်စံးတၢ်ကတိၤ, ပတၢ်ဟးထီၣ်ဟးလီၤ,ပတၢ်ရ့လိာ်မုာ် စ့ၢ်ကီးလီၤ. လုၢ်လၢ်ထူသနူ န့ၣ် တၢ်လၢအပူၤကွံာ်တဖၣ် အတၢ်ဟဲလီၤစၢၤလီၤသွဲၣ်တၢ်ဟံးဃာ် အီၤ လၢခါဆူညါဂံၢ်ဘါတဖၣ်အဂီၢ် မ့ၢ်၀ဲဂံၢ်ခီၣ်ထံးလီၤ. လုၢ်လၢ်ထူသနူ စံးတၢ်န့ၣ် မ့ၢ်၀ဲ တၢ်တခါလၢ ပသူၣ်ထီၣ်အီၤဒီး ပဘၣ်ကွၢ်ထွဲဒီးဖံးမၤက့ၤအီၤလီၤ. လုၢ်လၢ်ထူသနူ မ့ၢ်၀ဲ ပဂီၤဒီး ပနီၢ်ကစၢ် ခံခါပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသးဒီး အိၣ်ဒိးသန့ၤထီၣ်အသးတခါဃီန့ၣ်လီၤ. ပနီၢ်ကစၢ် ပကဘၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်အီၤ လၢ စိၤတစိၤဘၣ်တစိၤဒီးဒုးနဲၣ်ဖျါထီၣ်အီၤလီၤ.

တၢ်စူၢ်တၢ်နာ် လံာ်လဲၢ်တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်၀ဲဒၣ်၀ဲလုၢ်လၢ်ထူသနူအဂံၢ်ခီၣ်ထံးခီၣ် ဘိ တကးဒံးဘၣ်“ လုၢ်လၢ်ထူသနူန့ၣ် ထံၣ်မုာ်ကွၢ်မုာ် ကဟဲအိၣ်ဖျါထီၣ်အဂီၢ် မ့ၢ်၀ဲတၢ်ဆီၣ်သ ခူထီၣ်၀ံၤဒီး လၢတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤအိၣ်ဖျါထီၣ်အ၀ဲအံၤန့ၣ် မ့ၢ်၀ဲ လုၢ်လၢ်ထူသနူန့ၣ်လီၤ. လုၢ်လၢ် ထူသနူအံၤ လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢ အဖီခိၣ် ပှၤတနီၤ ပာ်ပနီၣ်၀ဲလၢ တၢ်ဆၢဃာ်တခါအသိး ပာ်ပနီၣ် ဃာ်၀ဲအိၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ လုၢ်လၢ်ထူသနူန့ၣ် မ့ၢ်၀ဲ တၢ်အရ့ဒိၣ်တခါလၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်သ့ၣ် တဖၣ်အဂီၢ်လီၤ.

ကီၢ်ပယီၤပူၤ ကလုာ်ဒူၣ် ၁၃၅ ဖု လၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်ပယီၤပူၤအံၤ ကလုာ်ဒူၣ်တဖၣ် အိၣ်ဒီး အနီၢ်ကစၢ်လုၢ်လၢ်ထူသနူဒၣ်၀ဲ စုာ်စုာ်လီၤ. တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါဖဲလဲၣ်တကလုာ် အိၣ်ဒီးအတၢ်ဂ့ၤ တၢ်၀ါလၢ အအိၣ်မူဒုးနဲၣ်၀ဲဒၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်ကွၢ်က့ၤလၢ ကညီကလုာ် လုၢ်လၢ်ထူသနူတခီန့ၣ် စူၢ်နာ်၀ဲ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါလၢ အမ့ၢ် ဘူးဒးတၢ်ဘါ ခရံာ်ဖိတၢ်ဘါ မိၢ်လုပၢ်လၢ် တၢ်စူၢ်တၢ်နာ်တဖၣ် အံၤ လီၤဆီလိာ်အသးန့ၣ် ပထံၣ်ဘၣ်လီၤ.

လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ လုၢ်လၢ်ထူသနူအံၤ ပမ့ၢ်နီၤဖးလီၤက့ၤအီၤန့ၣ်

(၁) တၢ်စူၢ်တၢ်နာ်

(၂) လံာ်လဲၢ်ဒီး တၢ်ကတိၤ အကရူၢ်တဖၣ်

(၃) တၢ်ဆဲးတၢ်လၤတဖၣ်

(၄) တၢ်ဆဲးတၢ်လၤ ဘူၣ်လၢ အမံၤဟူသၣ်ဖျါတဖၣ်

(၅) စၢၤသွဲၣ်ကလုာ်တၢ်ကူတၢ်သိးတဖၣ်

(၆) တၢ်သူၣ်၀ံၣ်သးဆၢ ထီရီးတဖၣ်

(၇) တၢ်ဒ့တၢ်အူတဖၣ်

(၈) တၢ်ဟံးဃာ်ပၢၤဃာ်က့ၤ တၢ်ဟ့ၣ်သါ လၢပျၢၤတဖၣ်

(၉) တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဆဲးတၢ်လၤတၢ်ဂဲၤကလံၣ်တဖၣ် ဘၣ်တၢ်နီၤဖးလီၤအီၤန့ၣ်လီၤ.

ကလုာ်ဒူၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ အကလုာ်အမံၤ လၢဘၣ်တၢ်ပာ်ဖျါအီၤ ၉ ထံၣ်အံၤ သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ် ၀ဲတကးဒံးဘၣ် ဒ်သိးကလဲၤထီၣ်လဲၤထီအဂီၢ် ကဘၣ်လူၤထွဲမၤထွဲ၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. လုၢ်လၢ်ထူ သနူလၢ အဂုၤအဂၤစ့ၢ်ကီး ကဘၣ်ဃုသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်၀ဲ၀ံၤ ကဘၣ်ဟံးန့ၢ်၀ဲတၢ်အဒိအတဲာ်လၢ အဂ့ၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢပြကၢးသ့ၣ်ညါဘၣ်အီၤအသိး ကညီကလုာ် အလုၢ်လၢ်ထူသနူတ ဖၣ် ပနီၤဖးလီၤအီၤဒီး ဒုးနဲၣ်ဖျါဘၣ်နၤဒ်လာ်အံၤအသိးလီၤ.

၁ တၢ်စူၢ်တၢ်နာ်

(၂) တၢ်စူၢ်အီၣ်နာ်အီၣ်၀ဲဒၣ် တၢ်၀ံတၢ်ကလၤဒီး ကစၢၢ်ကလိကစၢ်တဖၣ်

တၢ်၀ံတၢ်ကလၤအံၤ ဘၣ်တၢ်ကိးအီၤ လၢကညီပိှၢ်အကျိာ်တခီ “ အ၀ံအလၤ” လၢ ကညီစှီၤအကျိာ်တခီ “ ကလၤ” လၢ ကညီဘွဲအကျိာ်တခီ “ကလဲၤ” သ့ၣ်တဖၣ်လီၤ. တၢ်ကိး တၢ်၀ံတၢ်ကလၤဒီး တၢ်ဟီထီၣ်ကွံာ်တၢ်၀ံတၢ်ကလၤတဖၣ်အံၤ ကညီကလုာ်တဖၣ် စူၢ်အီၣ်နာ် အီၣ်ဒံး၀ဲ ကိးမုၢ်နံၤဒဲးလီၤ. လၢကညီစှီၤတနီၤ စူၢ်အီၣ်နာ်အီၣ်၀ဲဒၣ် “ယွၤ” လၢအတ့လီၤမူခိၣ် ဟီၣ်ခိၣ်တဖၣ်လီၤ. နာ်အီၣ်၀ဲဒၣ် “နး” တနီၤလၢ အစိၤကမီၤအဃိလီၤ. လၢတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်အ ကျါ “တၢ်စိတၢ်ကမီၤကစၢ်” အံၤဘၣ်တၢ်စူၢ်အီၣ်နာ်အီၣ်အီၤအစိကတၢၢ်လီၤ.

နးလၢအအီၣ်တၢ် နီၣ်ဂံၢ်တၢတဖၣ်မ့ၢ်၀ဲ

(၁) မုၢ်ဃါ, (၂) ထံကစၢ်ကီၢ်ကစၢ်, (၃) မုၢ်ကီၤလံၢ် “မးနး” , (၄) ဖံဘံယီၢ်, (၅) ခူၣ်သ့ၣ်, (၆) ကးက၀ဲၤ သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ စူၢ်အီၣ်နာ်အီၣ်၀ဲဒၣ်လီၤ.

နးတၢ်ဂဲၤ,တၢ်တဃာ် နီၣ်ဂံၢ်ခံတဖၣ်

(၁) တရဲတခး

(၂) တၢ်မုၢ်ဃၢ်

(၃) တၢ်ကယာ် ၀ံၤ မ့ၢ်၀ဲနးတဖၣ်လၢ “အ၀ိး” တၢ်တူၢ်ဘၣ်တ၀ံၤဒံးတဖၣ်လီၤ.

နးနီၣ်ဂံၢ်သၢတဖၣ်

(၁) မီၤယၤ

(၂) ပသိၣ်

(၃) လီ

(၄) ဘါနါ

(၅) ဒီးတကး နးတဖၣ်၀ံၤ မ့ၢ်၀ဲ နး တဖၣ်လၢ အဟ့ၣ်ပှၤ တၢ်ဂ့ၤဒီးအတၢ်အၢတဖၣ် န့ၣ်လီၤ. လၢကညီကီၢ်စဲၣ်ဒီး ကရ့ၣ်နံၣ်ကီၢ်စဲၣ် အဆၢတဖၣ် ကဲၤခိၣ်ဒီး ပဒီၣ်“ကယါန်” တဖၣ်စ့ၢ်ကီး နးလၢလာ်တဖၣ်အံၤ ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်စ့ၢ်ကီး၀ဲလီၤ.

(၁) ကး

(၂) လူ

(၃) ကၤန်

(၄) မီခံ

(၅) တရါနၤ

(၆) တကးဒ့

(၇) တဒိၣ်ဟိန်ခီၣ်

(၈) တနဲနီခုၣ်

(၉) တး နးသ့ၣ်တဖၣ်အံၤလီၤ. ဖဲလၢတၢ်ကူးဘု၀ံၤအဆၢကတီၢ် ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်၀ဲ မၤ၀ဲဒၣ် လီၤ. နာ်၀ဲဒၣ်လၢ ဘုဟးထီၣ်အါဒီး ၀ံဂ့ၤကလၤဂ့ၤ မၤထီၣ်အီၣ်ထီၣ် ၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဒူ၀့ လုၢ်လၢ် နး

ဒူ၀့အံၤ မ့ၢ်၀ဲလုၢ်လၢ်နးတခါလၢအမ့ၢ် လၢအပူၤကွံာ် ပာ်ပနီၣ်၀ဲဒီးဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်၀ဲလီၤ. ကညီကလုာ်လၢ အအိၣ်လၢ ကွဲၢ်ကဘီ ကစၢၢ်ခီၣ်ထံးတဖၣ် ဖဲလၢ အမၤတပွဲ အဖိအဆၢက တီၢ်, လဲၤတၢ်လၢ အယံၤအဆၢကတီၢ်, ဖျီသးအီၣ်မူးအဆၢကတီၢ်, လဲၤ၀ဲဒၣ်လၢ ဒူ၀့ ဃိၣ်ဒီး ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်၀ဲဒၣ်လီၤ. ဒူ၀့ဃိၣ်အံၤ နးသရၣ်ဖးဒိၣ်တဖၣ် ဒ်အလုၢ်အလၢ်အသိး ဖုကဖၣ် သၣ်ကမဲာ်န့ၢ်အီၤလၢ အဂီၢ်လီၤ. တၢ်အနီၢ်ကီၢ်ကီၢ်န့ၣ်“ဒူ၀့” အံၤ တမ့ၢ်၀ဲ နးဘၣ်. ကညီပှိၢ် ဘါဘူးဒးတနီၤ မ့ၢ်၀ဲ တၢ်လၢ အစူၢ်အီၣ်နာ်အီၣ်၀ဲ တခါလီၤ. ဒူ၀့ၤ ဃိၣ်အံၤ တလးမူး ပိာ်မုၣ် ပိာ်ခွါတဖၣ် လဲၤအၢၣ်လီၤလိာ်အသး ဒ်သိးကတီလိာ်သးအဂီၢ် မ့ၢ်၀ဲဃိၣ်တဖျၢၣ်လီၤ. နးသရၣ် ဖးဒိၣ်စ့ၢ်ကီး လၢကျဲအဂၤတဘိ မ့ၢ်၀ဲ တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤသရၣ်တဂၤလၢ အကတဲာ်ကတီၤ ဃာ်တၢ်တဂၤလီၤ.

တလးမူး ပိာ်မုၣ် တလးမူးပိာ်ခွါ တၢ်သိၣ်လီၤသီလီၤ, ဆိၣ်ဂ့ၤဆိၣ်၀ါ၀ဲလၢ မုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ်, တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့, ပှၤဂ့ၢ်၀ီ , တၢ်ဖံးတၢ်မၤအကလုာ်ကလုာ် ကလဲၤထီၣ်လဲၤထီအဂီၢ် ဒုးနဲၣ် အီၤကျဲတဖၣ်လီၤ. ပှၤတနီၤနီၤ စူၢ်အီၣ်နာ်အီၣ်၀ဲ ဒ် လုၢ်လၢ် နးတကလုာ်အသိးဒံးအဖၢမုၢ် လီၤ. ကညီပှိၢ် ဘါဘူးဒးတနီၤ စူၢ်အီၣ်နာ်အီၣ်၀ဲ ဖီနး တဖၣ်လီၤ. ဖဲလၢ သလ့ၤဒီးလါဃိး အဆၢ ကတီၢ် တၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ဖီနး, အီၣ်၀ဲဒၣ် ဘှးတဖၣ်လီၤ. ဖါအၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်ဒီး လၢၢ်ပျဲၢ်ကီၢ်ဆၣ် သ၀ီတနီၤ စူၢ်နာ်၀ဲဒၣ် တၢ်အီၣ်ဘှီးတဖၣ်လီၤ. အူၣ်ဒီသ၀ီ, ၀ဲကညီသ၀ီ, ဒိၣ်သရီသ၀ီ တဖၣ် အါဒၣ်တၢ်တက့ၢ် စူၢ်အီၣ်နာ်အီၣ်၀ဲလီၤ.

(က) ဖုဖုဖးဒိၣ်နး“ဖုဖးဒိၣ်”

ဖုဖုဖးဒိၣ်နး အံၤ လၢကညီကျိာ်တခီ မ့ၢ်၀ဲ “ဖုဖးဒိၣ်” န့ၣ်လီၤ. ကညီပှိၢ် ကညီစှီၤ လၢ အစူၢ်အီၣ်နာ်အီၣ်၀ဲ ဘူးဒးတၢ်ဘါ တဖၣ် စူၢ်အီၣ်နာ်အီၣ်ဒံး၀ဲလီၤ. ဘၣ်တၢ်ကိးစ့ၢ်ကီး အီၤလၢ ရဲခးနးလၢ အအၢတကလုာ် လီၤ. တနံၣ်ဘၣ်တၢ် ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်အီၤ ၃ ဘျီလီၤ. တနီၤ ဒုၣ်အီၣ်၀ဲ တၢ်လၢ အသးသမူတအိၣ်ဘၣ်တဖၣ် ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်၀ဲ ၀ံၤ ဆီ, ထိၣ်ဒ့ၣ်, ထိး, မဲၢ်တလဲး သံးတဖၣ် ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်၀ဲဒၣ်လီၤ. တၢ်တဘၣ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်အီၤလၢ ထိး၀ါ တဖၣ်ဘၣ်. ပှၤလၢ အစူၢ်အီၣ်နာ်အီၣ်၀ဲဒၣ် နးတဖၣ် အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ အိၣ်အါဒိၣ် မးလီၤ. တၢ်ပာ်ကဲ, ကဘၣ်အိၣ်၀ဲဒၣ်ဒီး တၢ်လူၤပိာ်ထွဲထူကျဲယွၤကျဲတဖၣ်လီၤ. ဒ်နထံၣ်အသိး နစံး ကတိၤဖဲနသးတသ့ဘၣ်. လၢကညီကီၢ်စဲၣ်ပူၤ ဒီတဘ့ၣ်န့ၣ် ခဲအံၤ အိၣ်မူမၤယုၤဒံး၀ဲအဖၢမုၢ် န့ၣ်လီၤ. တၢ်အီၣ်ဘှးအံၤ မ့ၢ်၀ဲတၢ်ပူၤဖျဲးဒီး ပှၤကူပှၤကညီ ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိတဖၣ် တၢ်ဆူးတၢ်ဆါ ဘုဟုတဖၣ် ဟးထီၣ်အါ၀ဲလီၤ. နာ်၀ဲဒၣ်လၢ မုၢ်ကျိၤ၀ဲကွာ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီဒီး ပူၤဖျဲးဒီး တၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘှီတဖၣ်လီၤ.

(ခ)ဘူးဒး တၢ်စူၢ်တၢ်နာ်

ကညီကလုာ်လၢ ကညီကီၢ်စဲၣ်,ထံထၣ်စွ့ဟီၣ်က၀ီၤဒီး ကီၢ်ပယီၤဒီတဘ့ၣ် အပူၤန့ၣ်အိၣ် ဆိး၀ဲဒၣ်လီၤ. လၢကညီကီၢ်စဲၣ်အပူၤ ကညီပှိၢ်ဒီးကညီစှီၤတနီၤ စူၢ်အီၣ်နာ်အီၣ်၀ဲ ဘူးဒး တၢ်ဘါ အိၣ်အသိး လၢထံထၣ်စွ့ ကညီပှိၢ်ဒီးကညီစှီၤတနီၤစ့ၢ်ကီး စူၢ်အီၣ်နာ်အီၣ်၀ဲဒၣ် ဘူးဒး တၢ်ဘါ စ့ၢ်ကီးလီၤ. ကီးကရ့းကီၢ်ဆၣ်, ဖါဖၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်, လၢၢ်ပျဲၢ်ကီၢ်ဆၣ်အပူၤ မ့ၢ်၀ဲတၢ်ဘါ ဘူးဒးအံၤ ဟဲလီၤအဆိကတၢၢ်န့ၣ် ပမ့ၢ်ဆိကမိၣ်ဒီး တကမၣ်ဘၣ်.

လၢ ကစၢ် အရှ့ၣ်နးမ့ သးနံၣ် ၈၈ နံၣ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်၀ဲ ဇယၣ်၀့ၢ်လီၤ. ဖဲလၢ၀့ၢ်အံၤ တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်အီၤအဆၢကတီၢ် ဖဲန့ၣ်အခါ တလၢၤကလုာ် တံၢ်သၣ်အဲၣ်ကၣ် ကစီၤပၤအစိၤ န့ၣ်လီၤ. လၢကစီၤပၤ၀ဲန့ၣ် ကညီကလုာ် ပၠးညးအံၣ်တၣ် အံၤ ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်အီၤ ခိၣ်သလုး အ့ၣ်ဒၤသ့ၣ်နရၣ်ဇၣ် ၀ံၤကဲထီၣ်၀ဲကစီၤပၤလီၤ. လၢပၠးညးအံၣ်တၣ် အစိၤ ဇယၣ်၀့ၢ်အံၤ ပးတရီတူၢ် အံၤဘၣ်တၢ်ဆီတလဲက့ၤအမံၤလၢ “တခါ၀့ၢ်” ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် တလၢၤကလုာ်တဖၣ် စူၢ်အီၣ်နာ်အီၣ်ဃာ်၀ဲ ဘူးဒးတၢ်ဘါလံန့ၣ်လီၤ.

ဖဲလၢ ကညီဒီးတလၢၤတဖၣ် သွံၣ်တသွံၣ်ဃီ ညၣ်တညၣ်ဃီအဆၢကတီၢ် တၢ်ဘါဘူးဒးအံၤ ဘၣ်တၢ်ဆဲးလီၤဃာ်အဂံၢ်၀ံၤလံန့ၣ် တယးကွၢ်၀ဲဒၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ သီခါ အူနၣ်ဒၣ်မၣ်လၣ် အံၤ ဖဲ ခရံာ်နံၣ် ၁၇၃၈ နံၣ်န့ၣ် လဲၤ၀ဲဒၣ်လၢ​ အ့၀ၣ် ဒီးမၤလိန့ၢ်၀ဲ ပးလံၣ် အကျိာ် တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်တဖၣ်၀ံၤ ဒိးန့ၢ်ဘၣ်၀ဲ အ့၀ၣ် တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ ခိၣ်သလုးတခါလီၤ. ကညီ ဘူးဒး တဖၣ်စ့ၢ်ကီး မၤလိ၀ဲဒၣ် ကညီကျိာ်န့ၣ်လီၤ. သီခါတခီ တူၢ်လိာ်၀ဲဒၣ် တၢ်သူကဆီမဲအဃိ တုၤခဲနံၣ်အံၤ ကညီကီၢ်စဲၣ်ပူၤ ဘၣ်တၢ်ဒုးနဲၣ်ဃာ်အီၤလၢ တၢ်ကွၢ်ကီအလီၢ်ဒံးလီၤ. လၢတၢ်ဃုသ့ၣ်ညါ က့ၤ၀ဲ လုၢ်လၢ်ထူသနူလၢ အပူၤကွံာ်တခါအသိး တုၤခဲကနံၣ်အံၤ အိၣ်ဒံး၀ဲဒၣ်လီၤ.

(ဂ) တလးကူၣ် တၢ်ဘါ ယ့ၣ်သံး

လၢကညီကီၢ်စဲၣ် ဖါအၣ် ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ, လၢၢ်ပျဲၢ်ကီၢ်ဆၣ်, ကီးကရ့းကီၢ်ဆၣ်, ကၠးအ့စ့ၣ်ကၠံ ကီၢ်ဆၣ်တဖၣ် န့ၣ် အါတက့ၢ် အိၣ်ဆိး၀ဲ၀ံၤ တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤကစၢ်ဒီး ဟံးဃာ်သူးသ့ၣ်လၤကပီၤတ ဖၣ်လီၤ. ပာ်ဒိၣ်၀ဲဒၣ် ယဲၢ်ပါသံၣ်လး ဒီးတုၤခဲကနံၣ်အံၤ ကူထီၣ်သိးထီၣ်၀ဲဒံးထီဘိလီၤ. လၢကီးကရ့းကီၢ်ဆၣ် ဘူၣ်လၢ အမံၤဟူသၣ်ဖျါတဖၣ် မ့ၢ်၀ဲ တၢ်ဒွဲၣ်မ့ၣ်အူအမူးလီၤ. ဖဲလၢ လါနီပှဲၤအဆၢကတီၢ် ဘၣ်တၢ်မၤအီၤလီၤ.လၢဘူၣ်အ၀ဲအံၤ ဘၣ်တၢ်တီခိၣ်ရိၢ်မဲအီၤလၢ ယသံး ကဲ ကစၢ်တဖၣ်လီၤ. ယသံးအ၀ဲအံၤ စးထီၣ်လၢ အနီၢ်ဆံးခါ တုၤလၢအသံ ကဘၣ်ဟံး ဃာ်၀ဲ သံးလးတခါအံၤ လၢလၢပှဲၤပှဲၤ၀ံၤ ဘၣ်ကူသိးဃာ်၀ဲကူသိးအံၤ တုၤလၢ အသံတစုလီၤ.

(ဃ) ခရံာ်ဖိတၢ်ဘါ

လၢကညီကလုာ်အကျါတခီ ဒီးကထၢၣ် ကၠဲးစၢၣ် အပျဲၢ် ဖုသၣ်ဖၠူၣ် အံၤ ဖဲ ၁၈၂၈ နံၣ် လါမ့ၤ ၁၆ အနံၤန့ၣ် လၢဒ၀ဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ် မ့ၢ်ပှၤလၢ အဒိးဘျၢအသး ဒီးစူၢ်အီၣ်နာ်အီၣ်၀ဲ ခရံာ်ဖိတၢ်ဘါ အဆိကတၢၢ်လီၤ. ၁၉၈၂၈ နံၣ်တုၤလၢ ၁၈၇၈ နံၣ်အပူၤ မီၢ်လမၠဲၣ်, ပသံၣ်, တီအူ ဟီၣ်က၀ီၤ တဖၣ်အံၤ လဲၤမၤ၀ဲတၢ်သးခုကစီၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢကညီဖိတဖၣ်အကျါ ခရံာ်ဖိတၢ်ဘါ သရၣ် အိၣ်၀ဲအကလုာ်ကလုာ်လီၤ. ကညီဖိလၢ အကဲထီၣ် ခရံာ်ဖိတဖၣ် အါတက့ၢ်အိၣ်၀ဲဒၣ်ဖဲ အ့ရၣ်၀ၣ်ဒံၣ်, ၀့ၢ်တကူၣ်, ဖါအၣ်၀့ၢ်, သၣ်တီ၀့ၢ်, ဖါပူၣ်, တဖၣ်အါဒၣ်တက့ၢ်လီၤ. အါဒၣ်တၢ် တက့ၢ် ကညီစီှၤ တဖၣ် မ့ၢ်ပှၤစူၢ်အီၣ်နာ်အီၣ်ခရံာ်လီၤ. ပှၤလၢ အစူၢ်အီၣ်နာ်အီၣ်ခရံာ်တဖၣ် ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်အီၣ်ဘှး တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ် တနာ်အီၣ်၀ဲဘၣ်.

(င) လဲးကဲး တၢ်ဘါ

လဲးကဲးတၢ်ဘါအံၤ ဘၣ်တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်အီၤဖဲ ၁၈၆၁ နံၣ် ဖဲ န့ၣ်ခၠါသ၀ီ အပူၤလီၤ. ပှၤလၢ အစူၢ်အီၣ်နာ်အီၣ် လဲးကဲး တၢ်ဘါတဖၣ် ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဂီၤ, တၢ်ဖီၣ်, တၢ်အမဲ တဖၣ်အံၤ တစူၢ်အီၣ်နာ်အီၣ်၀ဲဘၣ်. ဘၣ်ဃးဒီး ဘူးဒးတၢ်မၤဘူၣ်မၤတီၢ်ဒီး တၢ်သံတၢ်မူ တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်န့ၣ် မၤစၢၤ၀ဲဒၣ်လီၤ. တၢ်လၢ အတဒံးသိးလိာ်အသးဒီး ဘူးဒး တၢ်ဘါ တၢ်ဂ့ၢ် တခီ အရံၣ်ယၣ် ဃိၣ် ပၠၣ်ဒ့ၣ်တီၣ်, ပံၣ်တကၣ်လွံၢ်ခါ အံၤ ဟ့ၣ်လီၤက့ၤ၀ဲဒၣ် အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်လီၤဆီလိာ်အသး ၀ံၤ သံၣ်လးယဲၢ်ပါဒီး ပၣ်ရမံၣ် ၁၀ ပါအံၤ အိၣ်မူပိာ်ထွဲဒံး၀ဲ တုၤခဲကနံၣ်အံၤလီၤ. အ၀ဲသ့ၣ် အလံာ်စီဆှံ ဘၣ်တၢ်ကွဲးလီၤဃာ်အီၤလၢ လံာ်ဆီ၀ဲၤ ခဲလၢာ် ၂၆ ခါလီၤ. ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ပှၤနီၣ်ဂံၢ်အိၣ်တ့ၢ်က့ၤဒၣ်ထဲ စှၤကိာ်ဖိလီၤ.

(စ) ပၠးမးစိၣ်ကဲ တၢ်ဘါ

ပၠးမးစိၣ်ကဲ တၢ်ဘါအံၤ မ့ၢ်၀ဲ ခရံာ်ဖိဒီး,ဘူးဒး ဒီးကညီလုၢ်လၢ်တဖၣ် ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသးဒီး စူၢ်နာ်၀ဲဒၣ်လီၤ. ဘၣ်တၢ်စးထီၣ်အီၤဖဲ ရွှ့ၣ်ကၠ့ၣ်ကီၢ်ဆၣ်, ဖါပူၣ်မုၢ်ထီၣ် ဟီၣ်က၀ီၤ ဒီး ဖိပဲးဆၣ် စးထီၣ်သူၣ်ထီၣ်၀ဲ၀ံၤ စီၤဒါဖိမ့ အဖိခွါ ကၠိၣ်ဆ့ၣ်ဒံၣ်ဖိမ့ဒီး သီၣ်ဇ့ၣ် အကၠီ ကၠိၣ်ဆ့ၣ်ဖိမ့ ဆဲးပၢဆှၢက့ၤ၀ဲလီၤ. လၢကစၢၢ်ခိၣ်ဟီၣ်က၀ီၤ ကဲးဘါဒီးပဒီကလုာ်, ကီၢ်ပယီၤအဖီလာ် ကညီစှီၤတနီၤ စူၢ်အီၣ်နာ်အီၣ်၀ဲဒၣ်လီၤ. လၢ၀့ၢ်မီၤဘံၣ်န့ၣ် ကဲ၀ဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ်အိၣ်၀ဲဒၣ်လီၤ. ဘူးဒးသရၣ်ဒီးခရံာ်ဖိသရၣ်တဖၣ် လၢမိၢ်လုၢ်ပၢ်လၢ် အဖီခိၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်၀ဲ အလွဲၢ်ဒီး ဆိကမိၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်၀ဲလၢ လီၢ်က၀ီၤ တတီၤဘၣ်တတီၤ စးထီၣ်လၢ အဆံး ကဲနီၣ်ဂံၢ်တဖၣ် ဟဲပၢၢ်ထီၣ် ၀ဲခဲအံၤခဲအံၤလီၤ.

လံာ်လဲၢ် ဒီး တၢ်ကတိၤအကလုာ်တဖၣ်

ကညီလံာ်လဲၢ်အံၤ တၢ်တပာ်ပနီၣ်အီၤဒ်အမ့ၢ် လုၢ်လၢ်ထူသနူတခါလၢ လံာ်စီဆှံ တကရူၢ်အပူၤဘၣ်. ကညီလံာ်လဲၢ်အံၤ ဘၣ်တၢ်ပာ်ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤ ဖဲ ရှ့ပ၀့ၣ်သနံၣ် အစိၤတၢတစိၤ ဖဲ ၁၈၃၇ နံၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢစိၤအ၀ဲန့ၣ်န့ၢ် တၢ်ကတိၤကျိာ်ဒီး လံာ်လဲၢ်အံၤ ဘၣ်တၢ်မၤနီၣ်ဃာ်အီၤလၢ ထးခိၣ်အဃိ ဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ စိၤထီရီး န့ၣ်လီၤ. စိၤခံစိၤတစိၤတခီ ဖဲ ၁၈၄၇ နံၣ်တုၤ ၁၉၆၄ နံၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ပာ်ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤ က့ၤအီၤလီၤ. မ့ၢ်၀ဲစိၤဖဲ တၢ်စးထီၣ်စဲးကျံးအဆၢကတီၢ်၀ံၤ ထီရီးလၢ တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ် ဒဲးကံၣ်ဒဲး၀့ၤအီၤအံၤ အမဲာ်ညါ ဒ်သိးဘှီဘၣ် တၢ်ဖးတၢ်ကွဲးတဖၣ် အစိၤဆၢကတီၢ်လီၤ. စိၤသၢစိၤတစိၤ ဖဲ ၁၉၆၄ နံၣ် ဘၣ်တၢ်ပာ်ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤအီၤလီၤ. အ့၀ၣ်န့ၣ်ပၠံၣ်ဒီၣ် ပှၤကဲသီခါ ဖဲ ကညီကီၢ်စဲၣ်, ဖါအၣ်ကီၢ်ရ့ၣ် ကၠဲသီခါဖၠၢ်န့ၣ် ဖုတၢ်မဲ “အူနဒၣ်မၣ်လၣ်” လၢအအီၣ်ဖၠၢ်အံၤ ဖဲ ၁၇၅၀ နံၣ်န့ၣ် စးထီၣ်ဆိကမိၣ်န့ၢ်၀ဲ တလၢၤ အလံာ်မိၢ်ပှၢ်တဖၣ်၀ံၤ တၢ်လၢအလိၣ်ဒီးမၤပှဲၤ တၢ်လၢ အအါတလၢဒီးထုးစှၤလီၤ၀ဲ၀ံၤ ပံၣ်နူၣ်ဒီၣ် လံာ်စီဆှံအံၤ ကွဲးလီၤဃာ်၀ဲလီၤ. စိၤတၢ တစိၤန့ၣ် ကညီစှီၤကျိာ်အံၤ ဘၣ်တၢ်ကွဲးအီၤဒ် ခရံာ်ဖိအမံၤ လၢလံာ်ကွဲးဒိတဖၣ် အပူၤစံး၀ဲ လီၤ. တအိၣ်ဒီးတၢ်ကွဲးလံာ်ကွဲးလဲၢ်ဘၣ်အဃိ ယၤဖှိၣ်တဖၣ် လဲၤတလၢကွံာ်လၢ တၢ်စုသ့ခီၣ် ဘၣ်လၢ လံာ်လဲၢ်တကပၤ အိၣ်၀ဲအဃိ ဘၣ်တၢ်ပာ်ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤအီၤဒီး တဲလီၤတံၢ်အီၤသ့လီၤ.

ကညီဖိတဖၣ် လၢ​ အတၢ်ကွဲးနီၣ်အပူၤ ပာ်ဖျါ၀ဲအသိးန့ၣ် ကညီအလံာ်အံၤ အပူၤကွံာ် အိၣ်၀ဲဒၣ်လီၤ. ဘၣ်တၢ်ကွဲးဃာ်အီၤလၢ တၢ်ဖံးတၢ်ဘ့ၣ်အလိၤလီၤ. ခီဖျိတၢ်တပာ်အီၤဂ့ၤဂ့ၤ နီၣ်ကတီၤအီၤဘၣ်အဃိ လီၤမၢ်ကွံာ်၀ဲအဂ့ၢ် စံး၀ဲလီၤ. မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ကညီဖိတဖၣ် ကွဲး၀ဲအလံာ်အက့ၢ်အဂီၤအါန့ၢ်ဒံး “၉” ကလုာ်လီၤ. လၢန့ၣ်အကျါ တလၢၤဒီး ပယီၤအလံာ် မိၢ်ပှၢ် တဖၣ်ဘၣ်တၢ်က့ၤ ဒုးအိၣ်ထီၣ်က့ၤအီၤလၢ ကညီလံာ်ကွဲး “၄”ကလုာ်ဒီး ယီမၣ်အလံာ်မိၢ်ပှၢ် လၢတၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်အီၤ ဒ်မ့ၢ် ဒူနီၣ်ဂံၢ် တၢ်ကွဲးလံာ်လဲၢ်အက့ၢ်အဂီၤ အိၣ်၀ဲ “၄”ကလုာ်လၢလာ်အံၤ ဘၣ်တၢ်နီၤဖးလီၤအီၤလီၤ.

(၁) တလၢၤ အလံာ်မိၢ်ပှၢ်လၢ ဘၣ်တၢ်စးထီၣ်အီၤလၢ ကညီပှိၢ်အလံာ်လဲၢ်

(၂) ပယီၤ အလံာ်မိၢ်ပှၢ်လၢ ဘၣ်တၢ်စးထီၣ်အီၤလၢ ကညီပှိၢ်လံာ်လဲၢ်

(၃) ပယီၤ အလံာ်မိၢ်ပှၢ်လၢ ဘၣ်တၢ်စးထီၣ်အီၤလၢ ကညီစှီၤလံာ်လဲၢ်

(၄) သီခါ မၠဲးသၣ်ယၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်၀ဲ ကညီစှီၤလံာ်လၢ်

(၅) ဖါပူၣ်၀့ၢ် ကညီစှီၤလံာ်လဲၢ်

(၆) အူဘၣ်ထိ ဒုးအိၣ်ထီၣ်၀ဲ ကညီစှီၤလံာ်လဲၢ်

(၇) ဒူလံာ်ဖျၢၣ်ဒီးကညီပှိၢ် “လဲဆီၣ်၀့ၣ်” လံာ်ဆီ၀ဲး လံာ်လဲၢ်

(၈) သၣ်တီၣ်ကလံၤစိၤ ပရ့ၣ်ကၠံၣ်ကိျာ် ကညီလံာ်လၢၢ်သ့ၣ်ဘၣ်လံာ်လဲၢ်

(၉) ပအဲၣ်ကလုာ်တဖၣ် လၢၢ်သ့ၣ်ဘၣ်ဖးဒိၣ် “မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ပအဲၣ်ကလုာ်တဖၣ် တအိၣ်ဒီး တၢ်ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်သးဒီးကညီကလုာ်ဒူၣ်ဖိထၢဖိအကျါဒံးဘၣ်.

ကညီလံာ်လဲၢ်လၢ ဘၣ်တၢ်သူက့ၤအီၤလၢ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ

(၁) ကညီပှိၢ်မုၢ်ထီၣ် လံာ်လဲၢ်လၢ ဘၣ်တၢ်စးထီၣ်အီၤလၢ တလၢၤလံာ်မိၢ်ပှၢ်

(၂) ကညီစှီၤ လံာ်လဲၢ်လၢ ဘၣ်တၢ်စးထီၣ်အီၤလၢ ပယီၤလံာ်မိၢ်ပှၢ်

(၃) ကညီပှိၢ် မုၢ်နုာ် လံာ်လဲၢ်လၢ ဘၣ်တၢ်စးထီၣ်အီၤလၢ ပယီၤလံာ်မိၢ်ပှၢ်တဖၣ်လီၤ.

က ကညီပှိၢ် လံာ်လဲၢ် လၢ ဘၣ်တၢ်စးထီၣ်အီၤလၢ တလၢၤလံာ်မိၢ်ပှၢ်အံၤ စးထီၣ်အိၣ်ထီၣ်၀ဲဖဲ အ့ၣ်ဒံၣ် ၁၀၅၇ နံၣ် ပကၣ်၀့ၢ် အနီရထၣ် ကစီၤပၤ ဟဲထီၣ်ဒုးန့ၢ်၀ံၤဒီး ယံာ်တ့ၢ်၀ဲ အနံၣ် ခွံကယၤ ဘျဲၣ်လံာ်အဂ့ၢ် စံး၀ဲလီၤ. “ဘၣ်တၢ်ဃုသ့ၣ်ညါဒံးအီၤအဖၢမုၢ်”

ပှၤတနီၤဖဲ ၁၇၅၀ နံၣ်လၢ ဖုတၢ်မဲ ဒုးအိၣ်ထီၣ်၀ဲအံၤ ကမၣ်လိာ်အသးလီၤ.

ခ ကညီစှီၤလံာ်လဲၢ်အံၤ ဖဲ ၁၈၃၂ နံၣ် ဒီးကထၢၣ် ကၠီနသၣ်၀ံၣ် ဟးမၤခရံာ်တၢ်သးခုကစီၣ် ဟဲပၢၢ်ထီၣ်၀ဲလီၤ.

(ဂ) ကညီပှိၢ်လံာ်လဲၢ်လၢ ဘၣ်တၢ်စးထီၣ်အီၤလၢ ပယီၤလံာ်မိၢ်ပှၢ် ဖဲ ၁၈၅၂ နံၣ်အံၤ မ့ၢ်၀ဲ ဒီးကထၢၣ် အဲလ်ဘရ့ၣ်တၣ် က့ၤကွဲး၀ဲဒ် ပယီၤလံာ်မဲာ်မိၢ်ပှၢ်အသိးလီၤ.

ကညီကလုာ်တဖၣ် အတၢ်စံးတၢ်ကတိၤအကလုာ်

ကီၢ်ပယီၤပူၤအံၤ ကလုာ်ဒူၣ်အိၣ်၀ဲ ၁၃၅ ဒူၣ်လီၤ,လၢအကျါ ကညီကလုာ်ဒူၣ်အိၣ်၀ဲ ၁၁ ဒူၣ်လီၤ. ဖဲ ၁၉၃၁ နံၣ် ကီၢ်ပယီၤမၤ၀ဲ ဖးဖီမုၢ်စရီ ပှၤနီၣ်ဂံၢ်အသိး ကညီကလုာ်ဒူၣ် ၁၇ ဖု ပာ်ဖျါထီၣ်၀ဲဒ် လံာ်တၢ်ပာ်ဖျါအပူၤလၢ လာ်အံၤလီၤ. ၁၉၃၁ နံၣ် ကညီကလုာ်ဒူၣ်ဖိလၢ ဘၣ်တၢ်ပာ်ပနီၣ်အီၤ,,,,,,,,,,,,,,

ကညီကလုာ်ဒူၣ်လၢ တၢ်တကိးလီၤဆီန့ၢ်အီၤအကလုာ်

ကညီစှီၤ

ကညီပကူ

ကညီ၀့ၤ၀ီၤ

ကညီမိ၀့ပါ

ကညီဘှဲ

ကညီပရ့ဘီ

ကညီ မိၤပှၤ

ကညီပအဲၣ်

ကညီ ပဒီၣ်

ကညီ၀ါ

ကညီဂီၤ

ကညီ ကဲၤခိၣ်ကဲၤဘါ

ကညီ ဇယ့ “ပဒီၣ်လၢအကိာ်ဘိဖုၣ်တဖၣ်”

ကညီတလဲတလစံၣ် တဖၣ် ဘၣ်တၢ် ပာ်ပနီၣ်အီၤလီၤ.

ကညီကလုာ်ဒူၣ်လၢ ဘၣ်တၢ်ပာ်ပနီၣ်အီၤလၢ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ,,,,,,,,,,,,,

ကညီပှိၢ်“ကညီတလၢၤ”

ကညီစှီၤ

ကညီဘှဲ

ကညီပကူ

ကညီတလးပါ

ကညီ မီၤန့ၢ်ပှၤ

ကညီ၀ါ

ကညီဂီၤ

ပလ့ၣ်ကၠံ“ခၠံးခၠံၣ်”

ကညီပှိၢ်မုၢ်နုာ်

ဖိပါ“မိပါ”

ကညီကလုာ်လၢ တၢ်တကိးလီၤဆီအီၤဒံးတဖၣ်,,,,,,,,,,,,,,,,,,

မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ကညီကလုာ်ဘၣ်တၢ်ပာ်ပနီၣ်အီၤအိၣ်၀ဲ ၁၁ ကလုာ်လီၤ. ကညီကလုာ် လၢအအိၣ်လၢ ယိၤဒိၣ်ကီၢ်စဲၣ်ပူၤဒီးကရ့ၣ်နံၣ် ကီၢ်စဲၣ်ပူၤတဖၣ် တပၣ်ဒံးဘၣ်. ကညီကလုာ် တဖၣ် တၢ်စံးတၢ်ကတိၤတနီၤ သီၣ်ဘူးလိာ်အသးဒီးတနီၤလီၤဆီလိာ်အသးအိၣ်၀ဲဒၣ်လီၤ.

လုၢ်လၢ်ထူသနူတဖၣ်

ကညီကလုာ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ တၢ်စံးတၢ်ကတိၤဒီး ကစၢၢ်ခိၣ်တၢ်ပၢၤခိၣ် အိၣ်ဆိးလီၤဆီလိာ် သးအဃိ လုၢ်လၢ်ထူသနူတဖၣ် လီၤဆီလိာ်အသးတဆံးတက့ၢ်ဒီး အါဒၣ်တၢ်တက့ၢ် ဒ်သိးလိာ်အသးလီၤ. ပမ့ၢ်ဒုးနဲၣ်ပၠးလၢ​ လုၢ်လၢ်ထူသနူတနီၤန့ၣ်,,,,,,,,,,,,,,,,

(၁) လုၢ်လၢ်ထူသနူဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ပၢဆှၢရဲၣ်ကျဲၤတဖၣ်

(၂) လုၢ်လၢ်ထူသနူဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဆဲးတၢ်လၤတဖၣ်

(၃) လုၢ်လၢ်ထူသနူဘၣ်ဃးဒီး ကလုာ်ဂ့ၢ်၀ီတဖၣ်

(၄) လုၢ်လၢ်ထူသနူဘၣ်ဃးဒီး တၢ်စူၢ်တၢ်နာ်တဖၣ်

(၅) လုၢ်လၢ်ထူသနူဘၣ်ဃးဒီး မုၢ်ဃါ နးတဖၣ်

(၆) လုၢ်လၢ်ထူသနူဘၣ်ဃးဒီး ဘူၣ်ပွဲတဖၣ်

(၇) လုၢ်လၢ်ထူသနူဘၣ်ဃးဒီး သ၀ီတဖၣ်

(၈) လုၢ်လၢ်ထူသနူဘၣ်ဃးဒီး ကလုာ်ဒူၣ်တဖၣ်

(၉) လုၢ်လၢ်ထူသနူဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဒုၣ် တၢ်သူၣ်ထီၣ် တၢ်ဆဲးတၢ်လၤတဖၣ် ဘၣ်တၢ်နီၤဖးလီၤအီၤလီၤ.

ကညီဖိတဖၣ် စူၢ်တၢ်နာ်တၢ်ညီးမးလီၤ. နာ်တၢ်ညီလီၤ. မ့ၢ်မၤဘၣ်တၢ်အၢန့ၣ် အၢၣ်လီၤ၀ဲညီ ညီဖိလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ လုၢ်လၢ်ထူသနူတနီၤ တဘၣ်လိာ်ဖိးမံလိာ်အသးဒီးခ့ခါတၢ်ဆၢက တီၢ်အံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တဘၣ်တၢာ်ကွံာ် ထူသနူလၢပျၢၤဘၣ်, စံး၀ဲလၢတၢ်ကတိၤအသိး တၢ်ဃံန့ၣ် တဘၣ်ကးဘၢအီၤဘၣ် တၢ်လၢပြကၢးတူၢ်လိာ်မးပကဘၣ်တူၢ်လိာ် စိၤစဲးခံ၀ံၤ တၢ်ဆိကမိၣ်လၢ အတဂ့ၤတဖၣ် မ့ၢ်ြကၢးလၢ ပဘၣ်တၢာ်ကွံာ်အီၤန့ၣ် ကဘၣ်တၢာ်ကွံာ်လီၤ.

ကညီကလုာ်တဖၣ် ကူသိး၀ဲတၢ်ကူတၢ်သိး

ကညီကလုာ်တဖၣ်အံၤ အကလုာ်အိၣ်အါအဃိ တၢ်ကူတၢ်သိးတဖၣ် အလွဲၢ်အိၣ်ညီ ကိးကလုာ်ဒဲးလီၤ. ကလုာ်အတၢ်အကူတၢ်သိး အလွဲၢ်တဖၣ်အဖီခိၣ် ပနီၤဖးအီၤသ့လၢ အမ့ၢ် ကညီကလုာ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ လၢပျၢၤ ကညီဂီၤ,ကညီ၀ါ,ကညီသူ,ဆီကပ့ၤဖးဒိၣ်, ဆီကပ့ၤဆံး, ကစၢၢ်ဖါလုး မံၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ​ ဘၣ်တၢ်ကိးလီၤဆီန့ၢ်အီၤလၢ ကညီကလုာ်ဒူၣ် တဖၣ်လီၤ. ကညီကလုာ်တဖၣ် ဆ့မိၢ်၀ါ မ့ၢ်တၢ်တခါလၢ အနီၢ်လၢ အ၀ဲသ့ၣ်အဂီၢ်လီၤ. ဆ့မိၢ်၀ါ အိၣ်၀ဲဒၣ် အဖုၣ်ဒီးအထီစ့ၢ်ကီးလီၤ. ဆ့မိၢ်၀ါဒီးချီၣ်ခံလၢ် တၢ်ကူဃုာ်အီၤဒီး ဆ့မိၢ်၀ါဒီး ထဲကူလၢ တၢ်ကူဃုာ်အီၤအိၣ်၀ဲလီၤ. စးထီၣ်လၢ သၣ်တီၣ် ကလံၤစိး, မုၢ်ထီၣ် ကရ့ၣ်နံၣ်ကီၢ်စဲၣ် ,ယိၤဒိၣ်ကလံၤစိး, ကလံၤထံးဒီး ပၠ့မနါ ,ယမဲသ့,မုၢ်ထီၣ်တကပၤ ကညီက လုာ်လၢ အအိၣ်ဆိးဖဲန့ၣ်တဖၣ် ဖျီၣ်ခံဖုၣ်,ဖျီၣ်ခံထီ တဖၣ် ကူသိး၀ဲ၀ံၤ ဆ့မိၢ်၀ါအဖုၣ်တဖၣ် ဘၣ်တၢ်ကူဃုာ်အီၤလီၤ. ပိာ်မုၣ်တဖၣ် လၢဆ့မိၢ်၀ါ အယီၢ်ဒ့န့ၣ် ကူသိးဃာ်၀ဲ နံၣ်လၢ အလွဲၢ် အဂီၤ အသူဒီးအ၀ါတဖၣ်အိၣ်၀ဲလီၤ.

လၢစုခီၣ်တၢ်သိးတခီ မ့ၢ်၀ဲ တိၢ်ဒီးဆ့တဖၣ် သူ၀ဲဒၣ်လီၤ. ဖဲလၢ လၢၢ်အလွဲၢ်အိၣ်အကလုာ်က လုာ်တဖၣ် သူစ့ၢ်ကီး၀ဲလီၤ. လၢနၢ်ကု,ကိာ်ဘိ,စုဒ့ကိာ်တဖၣ် သူ၀ဲဒၣ် စ့ညၣ်တဖၣ်လီၤ.မ့ၢ်၀ဲ ကညီကလုာ်လၢ ပကိရိမး ကညီစီှၤဒီးကညီပှိၢ်တဖၣ်လီၤ. ကညီကလုာ်တဖၣ် ဆ့မိၢ်၀ါ အဂီၤဒီး ခိၣ်ဖၢၣ် ဒီး ထဲကူ အံၤ သူဒံး၀ဲအဖၢမုၢ်လီၤ. ပိာ်မုၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီး ဆ့မိၢ်၀ါအဖုၣ်, ဆ့မိၢ် ၀ါအထီ ခိၣ်ဖၢၣ် နံၣ်တဖၣ် အံၤ ဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သး၀ဲဒီးကူသိးဒံး၀ဲအဖၢမုၢ်လီၤ.

ပိာ်မုၣ်ကူသိးတဖၣ် ဘၣ်တၢ်နီၤဖးလီၤအီၤဒ်လၢလာ်အံၤ အသိးလီၤ.

(၁) လုၢ်လၢ်နံၣ်“ထူရူၢ်နံၣ်”

(၂) သးစၢ်ကူ၀ဲနံၣ်“နံၣ်ကူာ်ထူ”

(၃) မုၣ်ကနီၤသီနံၣ်“နံၣ်သဲဆဲၣ််”

(၄) တမ့ၢ်မုၣ်ကနီၤကူ၀ဲ နံၣ်“နံၣ်လီ၀ီၢ်” တဖၣ် ဘၣ်တၢ်နီၤဖးလီၤအီၤ ၄ ကလုာ်လီၤ.

ကညီဖိလၢ အအိၣ်ဘူးဒီးယိၤဒိၣ်တဖၣ် ကူသိးထီၣ်၀ဲဒ် ယိၤဒိၣ်အကူအသိးဒီး အိၣ်ဘူးဒီး ပယီၤကလုာ်တဖၣ် ကူသိး၀ဲ ပယီၤကူသိးန့ၣ်လီၤ. ရွှ့ၣ်ကၠ့ၣ်, လၢၢ်ဒိၣ် ဖါပူၣ်မုၢ်ထီၣ်,လၢၢ်ပျဲၢ် ဒီနၣ်ကစၢၢ်ဒီတဘိန့ၣ် ပိာ်မုၣ်တဖၣ် ကူသိး၀ဲ ဆ့မိၢ်၀ါဖးထီန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်ထီၣ်ပှၢ်မးဒီး ကူသိးက့ၤ၀ဲ ဆ့မိၢ်၀ါလၢအဖုၣ်ဒီး ကူသိးဃုာ်၀ဲ ဆ့လၢ အလွဲၢ်အဂၤတဖၣ်လီၤ.

အပူၤကွံာ် ကညီမုၣ်ဖိတဖၣ် ဖဲလၢ အကဖျီအသးအဆၢကတီၢ် အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်၀ဲ ထါ၀ဲ ဆ့မိၢ်၀ါဒီးနံၣ်လၢ အကစၢ်ဘၣ်သး၀ဲဂ့ၤဂ့ၤ လီၤဆီ ဒဲးကံၣ်ဒဲး၀့ၤ၀ဲလီၤ. ၀ံၤဒီး ပာ်ဃာ်၀ဲ တစိၤ သးလီၤ. ပိာ်မုၣ်ကူသိး,ပိာ်ခွါကူသိးတဖၣ် အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်၀ဲ ဘၣ်ထါ၀ဲလီၤ. လၢ ဆ့၀ါဒီးနံၣ်တ ဖၣ်အံၤ လီၤလၢ လံၤစိၤ,လၤစိၤ တဖၣ် ဟံးဃာ်က့ၤ၀ဲဒီး ပာ်ဒိၣ်၀ဲဒၣ်လီၤ.

တၢ်သး၀ံၣ် ထီရီးတဖၣ်

ကညီကလုာ်တဖၣ်အံၤ လၢပျၢၤမ့ၢ်တသ့လံာ်သ့လဲၢ်သနာ်က့ တၢ်သူၣ်၀ံၣ်သးဆၢ, တၢ်ဒုးအိၣ် ထီၣ်တၢ်သး၀ံၣ်တဖၣ် ဖျိးစိဒိၣ်မးလီၤ. ကညီဘူၣ်ပွဲ“တၤခီးပွဲ”တဖၣ်န့ၣ် တဂၤဒီးတဂၤ သး၀ံၣ် ဒိးဒီးဖီၣ်ဆၢကဒါက့ၤ၀ဲ, ဒုးအိၣ်၀ဲတၢ်ကတိၤအရူၢ်တဖၣ် ဘၣ်ပသးမုာ်ဒိၣ်မးလီၤ.

အပူၤကွံာ် ပဖံပဖုတဖၣ် အုၣ်၀ဲလုၢ်ဖိထါဖိတဖၣ်, ထီရီးတဖၣ် တုၤလၢဖိလံၤအစိၤ သး၀ံၣ်ဒီး အုၣ်က့ၤ၀ဲ တဆီဘၣ်တဆီန့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလံာ်မိၢ်ပှၢ် တအိၣ်အဃိ တၢ်သူၣ်၀ံၣ်သးဆၢထီရီးဒီး တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ တၢ်ကဲထီၣ်အသးတဖၣ်, ဘၣ်ဒိဆါ၀ဲဒၣ်လၢ လံာ်လဲၢ်တကပၤန့ၣ်လီၤ.

သူၣ်၀ံၣ်သးဆၢဒီးဒုးအိၣ်ထီၣ်၀ဲ ဒ် ကစၢၢ်အတၢ်ဂ့ၤ,ပှၢ်အတၢ်ဂ့ၤ ,တၢ်ဂ့ၤလၢ အဂၤဒီး ယဲၢ်ကယၤယဲၢ်ဆံ နံၣ်ပၣ်တီၣ်လၣ် လၢ်ကၠးဘူၣ်တဖၣ် အပူၤ လဲၤသူၣ်၀ံၣ်သးဆၢ၀ဲဒၣ်လီၤ.

အပူၤကွံာ် တၢ်ဂဲၤကလံၣ်“ဒိ” အံၤဘၣ်တၢ်ဂဲၤက၀ီၤအီၤလီၤ. ဘၣ်တၢ်ဂဲၤကလံၣ်အီၤ ကယီ ကယီဒီးဂၢၢ်ဂၢၢ်ဖိန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ဂဲၤကလံၣ် ဒိ အံၤ ဘၣ်တၢ်ထၢနုာ်၀ဲ တၢ်သး၀ံၣ်အဖျၢၣ်လၢ တၢ်ပာ်ပနီၣ်ဃာ်အီၤ အသိးတၢ်သူအီၤလီၤ. မ့မ့ၢ်လၢ သူၣ်ဘီၣ်သးစၢ် မုၣ်ခွါ တခီ ပၣ်ဃုာ်ဒီး ကပုၢ်ပးဆဲ, ပံတဖၣ် အကလုာ်ကလုာ်သူ၀ဲဒၣ်လီၤ. တၢ်ဂၢၢ်ခါတၢ်သး၀ံၣ်အံၤ မ့ၢ်၀ဲ တၢ်သး၀ံၣ် လၢ​ အမုာ်ကတၢၢ်တခါလီၤ. လၢကညီတဖၣ် အကလုာ်အံၤ ပဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးဒိၣ်ကတၢၢ် စ့ၢ်ကီးလီၤ. လၢမူးအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအပူၤတခီ ဘၣ်တၢ်အိးထီၣ်အီၤလၢ တၢ်တီၢ်ကျိၣ် သ့ၣ်တ ဖၣ်လီၤ. ကျိၣ်အသီၣ်အံၤ​ မ့ၢ်၀ဲ တၢ်သးခုကျိၣ်ဒီးတၢ်သးအုးကျိၣ် တဖၣ်န့ၣ် လၢပှၤသံ အမူးပူၤ ကျိၣ်လၢ တၢ်တီၢ်အီၤအံၤ ကလုၢ်လီၤသးအုးဒိၣ်မးလီၤ.

မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ လူထီၣ်၀ဲဒၣ် စိၤတဖၣ် တၢ်သူၣ်၀ံၣ်သးဆၢ တဖၣ် အါဒိၣ်မးလီၤ. တၢ်လၢအပူၤကွံာ်တဖၣ် ပှၤလၢအဒ့ဘၣ်စှၤလီၤဝဲအသိး လုၢ်ဖိထါဖိ ထီရီးတဖၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ် ဒီးသး၀ံၣ်ဘၣ်စှၤလီၤဝဲလီၤ. ကညီသ၀ီလၢ အအိၣ်လၢ ဒီနၣ်ကစၢၢ်တဖၣ် , ပကိရိမး ကညီ၀ီတဖၣ် ကညီသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ကတိၤ၀ဲ ပယီၤကျိာ်တဘၣ်နီတစဲးအဃိ တၢ်လၢအပူၤ ကွံာ်ထီရီးတၢ်သူၣ်၀ံၣ်သးဆၢတဖၣ် သး၀ံၣ်၀ဲဘၣ်ဒံးအဖၢမုၢ်, မၤနီၣ်၀ဲန့ၢ်ဒံးအဖၢမုၢ်, စိာ်ဃာ်၀ဲ န့ၣ်ဒံးအဖၢမုၢ်လီၤ. ထီရီးဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မၤလိာ်တဖၣ် , တၢ်သူၣ်၀ံၣ်သးဆၢလၢ အပူၤကွံာ်တဖၣ်, မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ သးစၢ်တဖၣ် လၢမိၢ်ပၢ်ဖံဖုအအိၣ် ြကၢးလၢ ဘၣ်က့ၤဃု သ့ၣ်ညါက့ၤ၀ဲလီၤ.

ကညီဖိတၢ်အိၣ်ယၢၤ

ကညီတဖၣ် တၢ်လၢ အဒ့ဒီးအူ၀ဲ တၢ်အိၣ်ယၢၤတဖၣ် အါဒၣ်တၢ်တက့ၢ် လုၢ်လၢ်ဒ်န့ဆၢၣ် သ့ၣ်,၀ၣ်ဒီး မၤန့ၢ်၀ဲ ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိတဖၣ် အနၢၤဒီးတ့န့ၢ်၀ဲဒၣ်လီၤ. ကညီကလုာ် တၢ်အိၣ်ယၢၤလၢ​ အသူ၀ဲတဖၣ် မ့ၢ်၀ဲ,,,,,,,,,,,,,,

(၁) ကျိၣ်

(၂) ကွဲၤ “ပနၢ်နၢၤ”

(၃) စီကီၣ်

(၄) ၀ၣ်“ကပုၢ်”

(၅) ပံလၢ တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်အီၤလၢ ၀ၣ်“ ဘိသၣ်ပံပလွ့ၢ်”

(၆) ပံပလွ့ၢ်

(၇) တဃံၤ“တယီ”

(၈) သီတူၢ်“ တယီ”

(၉) ပီၤကူ“ ၀ၣ်ပးတလါ”

(၁၀) ဖိၤဒွါ

(၁၁) လ့လ့

(၁၂) နွဲး

(၁၃) ၀ၣ်ကဒိၣ်“ မီ”

(၁၄) တနၢ်“ပၠးစီ”

(၁၅) စံၣ်ဒိၣ် တၢ်အိၣ်ယၢၤတဖၣ်အံၤ ဘၣ်တၢ်သူအီၤလီၤ.

မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ တၢ်ဂဲၤကလံၣ် ဒိတဖၣ် အံၤ တပုၢ် ပထံၣ်ဘၣ်စ့ၢ်ကီးလၢ တၢ်သူအီၤလီၤ. ကမုၢ် လၢသ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်တၢ်သူအီၤလီၤ. တၢ်ဘ့ၣ်လၢ တၢ်ပာ်ထီၣ်အီၤလၢ​ တပုၢ် လိၤအံၤ​ အကလုၢ်တဖၣ် ပကနၣ်အီၤဒီးမုာ်ဒိၣ်မးလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ လၢပကမၤအီၤလၢ သ့ၣ်အညၣ် မ့ၢ်၀ဲတၢ်ကီတၢ်ခဲလၢ ပကဟးစိာ်အီၤအဃိ တပုၢ်အံၤ ဘၣ်တၢ်က့ၤသူက့ၤအီၤ လီၤ.

တၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲက့ၤ​ လၢပျၢၤလုၢ်လၢ်ထူသနူတၢ်ဖိတၢ်လံၤတဖၣ်

ကညီဖိတဖၣ်အံၤ လၢပျၢၤ တၢ်ဖိတၢ်လံၤလၢ​ တၢ်သူအီၤတဖၣ် ကီၢ်ပယီၤပူၤ လၢပျၢၤတၢ်ဖိ တၢ်လံၤလၢ တၢ်ဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါ၀ဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ် တၢ်ဖိတၢ်လံၤလၢ အပူၤကွံာ် အနံၣ် ၇၅ နံၣ်တ ဖၣ် ဘၣ်တၢ်ပာ်ပနီၣ်အီၤလၢ တၢ်ဖိတၢ်လံၤလၢပျၢၤလီၤ. လၢကညီကီၢ်စဲၣ်အပူၤ ကီၣ်ကိၣ်ကူၣ် ဃိၣ်အံၤ မ့ၢ်၀ဲ လၢပျၢၤတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤတခါလီၤ. လၢပျၢၤ ကစၢ်ယွၤလၢ အဟဲလီၤတဖၣ် လၢၢ်အလံာ်တဖၣ် အိၣ်ဒံး၀ဲဒၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ. ခီဖျိ တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢ, တၢ်ဟံးဃာ်က့ၤအီၤတအိၣ် အဃိ တၢ်အိၣ်ယၤတဖၣ် လီၤမၢ်၀ဲၢ, ကစၢ်ယွၤလၢ တၢ်ဘျးလီၤအီၤလၢ ဂီၤပၤလိၤတဖၣ် လီၤတဲာ် ,ခီဖျိ မူခိၣ်ကလံၤသီၣ်ဂီၤအဃိ တၢ်ဂီၤလၢပျၢၤလၢကစၢၤဒီးတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ စုလီၢ်တဖၣ် ဟးဂီၤကွံာ်၀ဲဒၣ်လီၤ.

လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဃိၣ်ဖၠၢ်တဖၣ် တၢ်ကူတၢ်သိးလၢ တၢ်ချၢတဖၣ် , လံာ်လဲၢ်, တၢ်သူတၢ်စွဲတၢ် အိၣ်ယၢၤတဖၣ်, ဒ်သိးသုတလီၤမၢ်တဂ့ၤအဂီၢ် ပကဘၣ် ဟံးဃာ်က့ၤအီၤလီၤ. ပဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဆါတၢ်ပှ့ၤလၢ အဂ့ၤဒီး ပဆါဟုၣ်အီၤဆူ ထံဂုၤကီၢ်ဂၤ တၢ်ဖိတၢ်လံၤလၢ အလုၢ်အပှ့ၤလၢ ပဒွးတသ့တဖၣ် အိၣ်၀ဲအါအါဂီၢ်ဂီၢ်လီၤ. ကညီကလုာ်တဖၣ် အပူၤကွံာ်အိၣ်ဒီး လံာ်လဲၢ်သနာ် က့ၤ​ ခီဖျိ တၢ်ဟံးဃာ်ပၢၤဃာ်တအိၣ်အဃိ လံာ်လဲၢ်ဟးဂီၤကွံာ်၀ဲလီၤ. တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ တဖၣ် စ့ၢ်ကီး အဆၢတဲာ်၀ဲဒၣ်လီၤ. ကညီကလုာ်တဖၣ်အံၤ ဆ့မိၢ်၀ါဒီးတၢ်ကူတၢ်သိးလၢ အထါ၀ဲတဖၣ် လီၤသူၣ်မုာ်သးမုာ်ဒီး အပတီၢ်ထီဒိၣ်မးလီၤ. လၢစုလီၢ်တဖၣ်အံၤ ကညီမုၣ်ဖိလၢ အအိၣ်လၢ ကစၢၢ်ခိၣ်ကလိကျါ တဖၣ် အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်၀ဲ တၢ်ဆိကမိၣ်ဟဲထီၣ် ၀ဲ၀ံၤဒီး ဒုးအိၣ်ထီၣ်၀ဲ က့ၢ်ဂီၤလၢ​ အဂ့ၤတဖၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ စုလီၢ်တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်တ ဖၣ် ြကၢးလၢ ပကဘၣ်ဟံးဃာ်ပၢၤဃာ်က့ၤအီၤလီၤ.

တၢ်ဆဲးတၢ်လၤ ဘၣ်ဃး တၢ်ဂဲၤကလံၣ်တဖၣ်

ကညီတၢ်ဂဲၤကလံၣ် ဒိ အံၤ မ့ၢ်၀ဲကညီ တၢ်ဂဲၤကလံၣ်လၢ အမံၤဟူသၣ်ဖျါတခါလီၤ. ထဲကီၢ် ပယီၤတကးဘၣ် လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဖျၢၣ် မ့ၢ်၀ဲတၢ်ဂဲၤကလံၣ်တခါလၢ ပှၤအါဂၤ ဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သး ၀ဲဒၣ်လီၤ. လၢတၢ်ဂဲၤကလံၣ် ဒိ တဖၣ် အပူၤ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

(၁) ဒိ တၢ်ဂဲၤကလံၣ်လၢ ပိာ်ခွါဖိတဖၣ် ဂဲၤကလံၣ်၀ဲ

(၂) ဒိ တၢ်ဂဲၤကလံၣ်လၢ ပိာ်မုၣ်ဖိတဖၣ် ဂဲၤကလံၣ်၀ဲ

(၃) ဒိ တၢ်ဂဲၤကလံၣ်လၢ ပှၤသးပှၢ် အနံၣ် ၆၀ ဘျဲၣ်တဖၣ် ဂဲၤကလံၣ်၀ဲ

(၄) ဒိ တၢ်ဂဲၤကလံၣ်လၢ ပိာ်မုၣ် ပိာ်ခွါတဖၣ် ဂဲၤကလံၣ်ဃုာ်၀ဲ တပူၤဃီ

(၅) ဒိ တၢ်ဂဲၤကလံၣ်လၢ ပှၤမုၣ်သဘျ့ခွါသဘျ့ တဖၣ်ဂဲၤကလံၣ်၀ဲ

(၆) ဒိ တၢ်ဂဲၤကလံၣ်လၢ အတအိၣ်ဒီး တၢ်ပပာ်ပနီၣ်တအိၣ်ဘၣ် တၢ်ဂဲၤကလံၣ် တဖၣ်လီၤ.

ဒိ တၢ်ဂဲၤကလံၣ်အံၤ ဘၣ်တၢ်ဂဲၤကလံၣ်ပၠးအီၤဖဲ ဘုသီခိၣ်,တၢ်တူၣ်လိာ်,ဘူၣ်ပွဲ, နံၣ်ထီၣ်သီ အမူးတဖၣီလီၤ. ဖဲလၢ ပှၤပၠးကၠးတဖၣ် တၢ်ဒုးနဲၣ်စ့ၢ်ကီး၀ဲ ဒိ တၢ်ဂဲၤကလံၣ် တဖၣ် အိၣ်စ့ၢ်ကီး လီၤ. လၢသၣ်တီၣ် ကီၢ်ဆၣ်တကပၤ ဒဲ တၢ်ဂဲၤကလံၣ်အံၤ မ့ၢ်၀ဲ တၢ်အနီၢ်နီၢ်တခါလၢ တၢ်ဂဲၤ ကလံၣ်ပၠးအီၤလီၤ. ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်စံၣ်ကျံၣ်တခီ လီၤဆီဒၣ်တၢ် ကညီဖိလၢ ကစၢၢ်ခိၣ် တဖၣ် ဂဲၤကလံၣ်ပၠး၀ဲလီၤ. ကညီကီၢ်စဲၣ် ပကိကီၢ်ခီ ကညီစှီၤတနီၤ ဘၣ်ဃးတၢ်ထီၣ်ကနဲအံၤ ဂဲၤကလံၣ် ဒုးနဲၣ်ပၠး၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်စံၣ်ကျံၣ်အံၤ ပှၤတခီတဂၤ ဖီၣ်ထီၣ်ဃာ်၀ဲ ၀ၣ်ခံဘိဒီး ဒဲတံၢ်၀ဲဒၣ်ဒီး ပှၤလၢ အဖုတၢ်တဂၤ ကဘၣ်ဖု၀ဲ ချ့ချ့လီၤ. တၢ်စံၣ်ကျံၣ်, တၢ်ဆဲးမှါဘိ, တၢ်သံၣ်ပျံၤ တၢ်ဂဲၤကလံၣ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်၀ဲ ကညီစှီၤတဖၣ် အတၢ်ဂဲၤကလံၣ်လီၤ. တၢ်လီၢ်လၢ ဒီနၣ်ကစၢၢ်ဟီၣ်က၀ီၤ ပှၤသံအဟံၣ်တဖၣ် ဟးဆှၣ်တရံးလိာ်သးဒီး အုၣ်ထါတၢ်ဂဲၤကလံၣ်ပၠး တဖၣ်အံၤ လီၤမၢ်ကွံာ်၀ဲ တနီၤလံန့ၣ်လီၤ.

ကညီတၢ်ဆဲးတၢ်လၤဘၣ်ဃး တၢ်ပၠးကၠးတဖၣ် ဟဲပၢၢ်ထီၣ်သနာ်က့ ဒ်စိၤတၢ်ဘၣ်သးအသိး မၤလုၢ်အုၣ်ထါ သူၣ်၀ံၣ်သးဆၢတဖၣ် ပှၤကမျၢၢ်ဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သး၀ဲဒၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်ဘၣ်တဲလၢ အဖုၣ်န့ၣ် ကညီတၢ်ဆဲးတၢ်လၤ အကလုာ်အံၤ လီၤဃုသ့ၣ်ညါ ,လီၤမၤနီၣ်, ြကၢးသ့ၣ်ညါ ,တဖၣ်အိၣ်ဒံး၀ဲလီၤ. တၢ်ဆဲးတၢ်လၤအံၤ ပကထံၣ်ဖှိၣ်ထံၣ်တံၤအီၤအဂီၢ် ပပာ်ဖျါထီၣ်အီၤလၢ အဖုၣ်လီၤ. ကညီကလုာ်တဖၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ပာ်သးအရူၢ်အသဲးလၢ အဂ့ၤ, အဲၣ်မၤစၢၤပှၤလၢ အဃၢၤ, ပာ်ဖျါထီၣ်အတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံာ်ဒီး ဒုးနဲၣ်တၢ်နံၤကမှံၤ လၢကညီလုၢ်လၢ်တဖၣ် အံၤ မ့ၢ်၀ဲ ကညီတၢ်ဆဲးတၢ်လၤလၢ​ အဂ့ၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

>>>>>>>ကတၢၢ်လံ<<<<<<<

>>>>ဘၣ်တၢ်ကျိာ်ထံက့ၤအီၤလၢ “စီၤကဆှံ” <<<<

ဟံးန့ၢ်ကျိာ်ထံက့ၤအီၤလၢ ဒူသထူၢ်ကီၢ်ဆၣ် ၂၇၄၉ နံၣ် ဖဲကညီနံၣ်ထီၣ်သီ အလံာ် အပူၤန့ၣ် လီၤ.