ကၠံးမ့ၢ်သး ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ် မၤတၢ်ပတုာ်တၢ်ခး (အပၠံးအခးယးစဲ)ဒီးကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်တမ့ၢ်ဧါ

လၢ - ဖုဂ့ၢ်သူ၀ၣ်မ့ (ကီၢ်သူလ့ၤ)

စးထီၣ်လၢ ကီၢ်ပယီၤဒိးန့ၢ်တၢ်သတဘျ့လၢ အဲကလံးအအိၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံ ကညီဖိတဖၣ် ဒ်အမ့ၢ် ပှၤတကလုာ်အသိးဃ့ထီၣ်၀ဲဒၣ်လၢ ပယီၤတဘးကညီတဘး ကညီကဘၣ်စံၣ်ညီၣ်ပၢလီၤအသး အဂီၢ် ဒီးတၢ်ထဲသိးတုၤသိးအဂီၢ် ဃ့ထီၣ်၀ဲဆူ ပယီၤသုးမီၤစိရိၤအအိၣ်ဘၣ်ဆၣ် သနာ်က့ ဒိးန့ၢ်ဘၣ်၀ဲ တၢ်စံးဆၢလၢ ပမ့ၢ်သးလီပထံပကီၢ် တၢ်စံၣ်ညီၣ်ပၢလီၤသးအဂီၢ် ပကဘၣ်ဒုးန့ၢ်အီၤ တဘျီ ကညီဖိအံၤ စးထီၣ်ဖဲ ၁၉၄၉ နံၣ်န့ၣ် ဘၣ်ဖီၣ်ထီၣ်စုက၀ဲၤဒီးပၢဆၢတၢ်လီၤ.

လၢဟီၣ်ခိၣ်တဘ့ၣ်အံၤအချၢ ကညီဖိမ့ၢ်ပှၤလၢ အပၢဆၢတၢ်ယံာ်ကတၢၢ်န့ၣ်ပစံးသ့လီၤ. ဒ်န့ၣ် အသိး ဒုးလိာ်ယာ်လိာ်အသးဒီး ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်အံၤ တစိၤဘၣ်တစိၤဒီး တုၤလီၤလၢ မုၢ်မဆါ တနံၤအံၤန့ၣ်ယံာ်၀ဲအနံၣ် ၆၀ ဘျဲၣ်၀ံၤ ဖဲ ၂၀၁၂ နံၣ်ထီၣ်သီသီအတီၢ်ပူၤ မၤ၀ဲတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးဒီး ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်အံၤ မ့ၢ်၀ဲအဆိကတၢၢ်တဘျီလီၤ.

တၢ်ပတုာ်တၢ်ခး၀ံၤအလီၢ်ခံ လၢပှၤပယီၤဖိအဂီၢ် မ့ၢ်၀ဲတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်ဂ့ၤတခါလၢ ကဆှၢထီၣ်တၢ်အီၣ်တၢ်

အီဒီး စုက၀ဲၤပီးလီတဖၣ်ဆူ ပယီၤအသုးဒဲက၀ီၤလၢအအိၣ်လၢ ကညီကီၢ်စဲၣ်ပူၤဒီး ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်ပၢ၀ဲဟီၣ်က၀ီၤပူၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ကဲထီၣ်တၢ်နီးတၢ်ဘျးလၢ ပခိၣ် ပနၢ်တနီၤလၢအဂဲၤလိာ်လၢ တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်တကပၤအဂီၢ်ဒီးတနီၤမ့ၢ်တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်လၢ မုၢ်ဆ့ၣ် မုၢ်ဂီၤကမျၢၢ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

ယမ့ၢ်ပှၤတဂၤလၢ အတမၤဘၣ်၀ဲ တၢ်ပၢၢ်ဆၢနီတသီဘၣ်ဒီး လၢကလုာ်အဂီၢ် ယတမၤဒံးတၢ်နီ တမံၤဘၣ်န့ၣ် ယစံးသ့လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ ယတၢ်ဆိကမိၣ်မ့ၢ်တကမၣ် တၢ်ပတုာ်တၢ်ခးစံး တၢ်န့ၣ် တဘၣ်မ့ၢ်၀ဲ တၢ်မၤအါထီၣ်သုးဂံၢ်ဘါဒီးဆှၢတၢ်အီၣ်တၢ်အီဒီးသုးစုက၀ဲၤပီးလီတဖၣ် လၢ ကညီဟီၣ်က၀ီၤပူၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ၀ံၤတဲးတဲာ်ဒီး သုးအဒဲက၀ီၤလၢ အအိၣ်လၢ ကညီဟီၣ်က၀ီၤပူၤ တဖၣ် ကဘၣ်သုးကွံာ်အသး မ့တမ့ၢ် ကဘၣ်က့ၤ၀ဲဆူ တၢ်လီၢ်လၢ အ၀ဲသ့ၣ်ဟီၣ်ခိၣ်ဂီၤပာ်ပနီၣ်၀ဲ လၢ အမ့ၢ်

ကီၢ်ခီ ၇ ဘ့ၣ်အံၤအပူၤန့ၣ်လီၤ.

ဒ်အံၤအသိးဒၢးတမ့ၢ်ဘၣ် ဟဲအါထီၣ်ဒီးမၤအါထီၣ်အသုး ခံစးလၢ ကညီကီၢ်စဲၣ်အပူၤ တၢ်လီၢ်လၢ ကညီဟီၣ်က၀ီၤပူၤတဘျီမ့ၢ် ပှၤအါဂၤနာ်န့ၢ် ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ် မၤတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးဒီး ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ် အံၤကသ့လၢကျဲဒ်လဲၣ်. ပှၤအါမ့ၢ်နာ်န့ၢ်ဒီးပှၤစှၤဂၤတနာ်န့ၢ်ဘၣ် ဒီး ပှၤစှၤဂၤမ့ၢ်နာ်န့ၢ်ဒီး ပှၤအါ ဂၤနာ်န့ၢ်၀ဲတသ့ဘၣ်. ကိာ်ပူၤအါစူ ကသီၣ်ထီၣ်၀ဲ ဒီးစုအါဘိကနဲၣ်၀ဲလၢ ပခိၣ်ပနၢ်မၤတၢ်အံၤဂ့ၤ ဒီးတနီၤတဂ့ၤ၀ဲဘၣ်န့ၣ် လီၤတံၢ်လီၤ.

တၢ်မံမီၢ်ဖိလၢ ပှၤအါဂၤဆၢဒိးန့ၢ်ဘၣ်က့ၤ၀ဲအံၤ သုတဘၣ်မ့ၢ်၀ဲ လီးကီတၢ်ထူးတၢ်တီၤ“အဲၣ်ဒိးအိၣ် လၢဟံၣ်ဒိၣ်ကျိၤသွါအပူၤ“ အဲၣ်ဒိးကဲဒိၣ်ကဲထီၣ်“ ကွၢ်လၢမုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ်တၢ်ဂုၤထီၣ်ပသီထီၣ် တဖၣ်အံၤတဂ့ၤ. ပမ့ၢ်ကွၢ်က့ၤ ပခိၣ်ပနၢ်တဖၣ် လဲၤထံၣ်လိာ်အသးဒီးကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်အဆိက တၢၢ်တဘျီ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ပတုာ်တၢ်ခးတစိၢ်တလီၢ်ဒီး အဂၤတဖၣ်အါဒၣ်တၢ်တက့ၢ် မ့ၢ်တၢ်ဂုၤထီၣ် ပသီထီၣ်ဒီး မ့မ့ၢ်လၢ နီကစၢ်တၢ်ပၢလီၤသးတခီတပၣ်ဃုာ်၀ဲဘၣ်. ၀ံၤဒီး ကညီဖိလၢ ကီၢ်ပူၤကီၢ်ချၢ ဒီးကညီဖိလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ဟ့ၣ်ထီၣ်၀ဲ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ် အထံၣ် ၉၀ ဘျဲၣ်အကျါ ပသ့ၣ်ညါဘၣ် လၢ ပခိၣ်ပနၢ်တထၢနုာ်ဃုာ်၀ဲနီတဘီဘၣ်.

တၢ်တလီဆီလီၤထိၣ်ဒ့ၣ်ဘၣ် ခံဘျီတဘျီတၢ်လဲၤထံၣ်လိာ်အိၣ်သကိး ပၣ်ဃုာ်၀ဲဒီးနီၢ်ကစၢ်တၢ် စံၣ်ညီၣ်ပၢလီၤသးသနာ်က့ အဂၤတဖၣ် အါတက့ၢ်မုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ်ဒီးတၢ်ဂုၤထီၣ်ပသီထီၣ်တဖၣ် လီၤ. တၢ်လၢယအဲၣ်ဒိးတဲ တချုးကညီဖိပတုာ်တၢ်ခးဒီးကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်ဒံးဘၣ်န့ၣ် အဆိကတၢၢ် ကဘၣ်ပတုာ်

ဆိ၀ဲ တၢ်ခးလိာ်သးကဒဲကဒဲလၢ ကညီဖီၣ်စုက၀ဲၤကရူၢ်လၢ အမၤသကိးတၢ်ဒီး ပယီၤပဒိၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ. ကညီဖီၣ်စုက၀ဲၤခဲလၢာ် မ့ၢ်အိၣ်ဃူအိၣ်ဖိးဒီးတၢ်ခးလိာ်သးကဒဲကဒဲ အဆၢမ့ၢ်တဲာ်န့ၣ် ပယီၤသုးက

ဘၣ်သုးကွံာ်အသးလၢ ကညီဟီၣ်က၀ီၤပူၤ၀ံၤ ပစးထီၣ်တၢ်ပတုာ် တၢ်ခးဒီးကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်န့ၣ် ဂ့ၤ၀ဲလီၤ.

တၢ်လၢကညီဖိဘၣ်ြကၢးသ့ၣ်ညါ၀ဲ ကညီဖိကဒဲကဒဲ တခးလိာ်အသးန့ၣ် ပှၤပယီၤဖိကွၢ်တမုာ် ဘၣ်. ကညီဖိမ့ၢ်ခးလိာ်သးကဒဲကဒဲန့ၣ် ပှၤပယီၤဖိစံၣ်နီၤနံၤကမှံကမှံဒီးတဲစုပှီၢ်ခီၣ်လီၤ. ကမါပူၤ ထံကလီၤသံး ကီၤကျဲၣ်ဖီ ကလီၤဘှ့ၣ်လီၤ. ကညီဖိမ့ၢ်အိၣ်ဃူအိၣ်ဖိးန့ၣ် ပယီၤတဖုဒုး၀ဲန့ၢ်အမဲာ် ညါမ့ၢ်ဘၣ်သးဒုး၀ဲလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဖျၢၣ် ဒုၣ်ဒါဖဲလဲၣ်တဖုကဟဲဒုးအီၤန့ၣ် ဒုး၀ဲနၢၤလီၤ.

ကညီဖိတဖၣ်မၤနၢၤတၢ်ကသ့လၢကျဲဒ်လဲၣ် အဘူးကတၢၢ် ကွၢ်မ့ၢ်တၢ်လဲၤထံၣ်လိာ်အိၣ်သကိးဒီး ဒုၣ်ဒါတၢတဘျီဒီးခံဘျီတဘျီန့ၣ် လဲၤ၀ဲဒ်ဒုၣ်ဒါရဲၣ်ကျဲၤ၀ဲအသိးဒီး လဲၤ၀ဲဆီဘၣ်တဆီ တၢ်လၢ ပဒုၣ်ပဒါရဲၣ်ကျဲၤပာ်လီၤန့ၢ်အီၤလီၤ. ပယီၤပဒိၣ်မ့ၢ် ဆီတလဲ၀ဲ တၢ်ထံၣ်လိာ်အိၣ်သကိးအလံာ် ကဘျံးပၤသနာ်က့ၤ မ့မ့ၢ်လၢပ၀ဲကညီဖိတခီ တဆီတလဲ၀ဲအကဘျံးပၤနီတဘျီဘၣ်ဒီး အိးထီၣ် ဒၣ်လံာ်ကဘျံးပၤလီၢ်လီၢ်တဘျီ တလီၤမံသူၣ်မံသးဒိၣ်ဒိၣ်လၢ ကညီဖိကိးဂၤအဂီၢ်ဘၣ်.

တၢ်လၢ ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ် ြကၢးသ့ၣ်ညါ၀ဲတခီ တၢ်မၤတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအံၤ တမ့ထဲလၢ ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ် အဂီၢ်တဖုဧိၤဘၣ်. မ့ၢ်၀ဲ ကညီဖိခဲလၢာ်အဂီၢ်အဃိ တၢ်လၢ ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ် ဆၢတဲာ်၀ဲန့ၣ် ကဘၣ်မ့ၢ်၀ဲ ကညီဖိကိးဂၤအတၢ်ဘၣ်သးဒီးသးမံထွဲ၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. မုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤဒီးတၢ်ဂုၤထီၣ်ပ သီထီၣ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤဒီး တၢ်ဂီၤတၢ်ဖီၣ် (မှတ်ပံုတင်) တမ့ၢ်နီၣ်ဂံၢ်တၢ တၢ်အကါဒိၣ်လၢ ကညီဖိအ ဂီၢ်ဒံးဘၣ်. တၢ်လၢ ကညီဒိးန့ၢ်၀ဲန့ၣ် သးမံထွဲ၀ဲ ထဲတမံၤ ကဖံးအီၣ်မၤအီၣ်သဘျ့ဒီး သူၣ်ထီၣ်တၢ် အိၣ်မူလၢ တၢ်ထဲသိးတုၤသိးဒီးနီၢ်ကစၢ်တၢ်ပၢလီၤသး၀ံၤဒီး သးသမူတၢ်ပူၤဖျဲးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်

ခါလၢကဟဲ ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ် မ့ၢ်လဲၤထံၣ်လိာ်ကဒီးအသးဒီး ပှၤပယီၤဖိအသီတဘျီန့ၣ် တြကၢးလၢ ကတဲ၀ဲ တၢ်ဂုၤထီၣ်ပသီထီၣ်ဒီးမုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ်ဒံးဘၣ်. ကဘၣ်တဲဆိ၀ဲ တၢ်ပတုာ်တၢ်ခးလံ လၢ ကညီဟီၣ်က၀ီၤပူၤ ပှၤပယီၤဖိအသုးဒဲက၀ီၤတဖၣ် ကက့ၤသုးကွံာ်အသးလၢ ဆၢကတီၢ် နံၣ်လါ ဖဲလဲၣ်တဘျီလဲၣ်. တၢ်လီၢ်လၢ သုးက့သုးရ့ၣ်ဃ့ထီၣ်၀ဲလၢ ပှၤပယီၤဖိအသုးဒဲက၀ီၤကဘၣ်သုး ကွံာ်အသး အိၣ်ပဲှၤဖျၢၣ်ဒီး ပှၤပယီၤဖိ ကသုးကွံာ်အသးပှဲၤဖျၢၣ်လဲၣ်ဒီး ကသုးကွံာ်အသးလၢ ကျဲဒ်လဲၣ်ဒီး တၢ်ဆၢကတီၢ်ဖဲလဲၣ်. တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်ကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ဒီး ခါဆူညါလၢ ကညီ တၢ်စံၣ်ညီၣ်ပၢလီၤသးကဟဲ၀ဲဘၣ်ဆၣ် တချုးဟဲ တၢ်လၢ ပှၤပယီၤဖိကဘၣ်မၤထွဲ၀ဲအိၣ်ဒံးဒီဒူၣ် လၢ ခီၣ်ခါလၢ ခါဆူမဲာ်ညါတခါန့ၣ်လီၤ.

အိၣ်ခိးကွၢ်လၢ်ကဒီးအသီတယုၢ်လၢ အမ့ၢ် “ တၢ်တီတၢ်လိၤလၢ ကညီဖိတဖၣ်အဘၢၣ်စၢၤ အိၣ်လံဧါ ” အံၤတက့ၢ်.
http://www.piemmamure.org/2012/06/blog-post.html