ခရံာ်အတၤဘီနၢၤ” တဖၣ် (ထွံၣ်မဲၢ်က့ၣ်… ဘျၢထီၣ် ကူာ်ကတၢၢ်)

သရၣ်ခ့ရ့ၣ် အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ် စီၤက့ၣ်လၢ အသုတမၤဟးဂီၤ တၤဘီနၢၤ ကရၢတဂ့ၤ. မ့မ့ၢ်တခီ ဒုးကဲထီၣ်က့ၤအီၤလၢ သးစၢ်ကျဲးစၢးကရၢ, မ့ၢ်တၢ်လၢ အဟဲလၢယွၤအအိၣ် တခီအဃိ, သူထီၣ်သၣ်ထီၣ် အါမးလီၤ. ဒီးကထၢၣ် ဝ့လယၢၣ် ဆီၣ်ထွဲ သရၣ်ခ့ရ့ၣ် အခံလၢာ်သး ဒီး မၢအဟ့ၣ်လီၤက့ၤ အသးလၢ တၢ်မၤတၢ်သးခုကစီၣ် လၢကီၢ်ယူၣ်တရၣ် သူၣ်စၢ်သးဘီၣ် အကျါ အါတက့ၢ်လီၤ. သရၣ်ကွၢ်ဒံးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖဲ လၢၢ်ဟ့, ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လဲၤထီၣ်ဂ့ၤမးလီၤ. သိၣ်လိက့ၤ အပျဲၢ်တဖၣ်လၢ ကသ့ကွၢ် ထွဲ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ဖဲအဝဲဟးအခါ ဒီးပျဲၢ်တဖၣ် တူၢ်လိာ်မူဒါလၢ တၢ်သးမုာ် အပူၤလၢ အသ့ၣ်ညါ လံဝဲလၢ အသရၣ်အဲၣ်အီၤ ကစီဒီ ဘၣ်ဆၣ် ယွၤမၢအမၤ တၢ်စ့ၢ်ကီးလၢ တၢ်ချၢအါတက့ၢ် လၢသးစၢ်တဖၣ် အကျါန့ၣ်လီၤ. ပျဲၢ်တဖၣ် ဝံထီၣ်မူဒါ လၢအလီၤဘၣ်အီၤ ဒ်အံၤဂ့ၤလၢ အဂီၢ်ဒီး ဃုသ့ၣ်ညါက့ၤ လံာ်စီဆှံ အတၢ်ခူသူၣ် အါထီၣ်, အတၢ်ထုကဖၣ် အါထီၣ်ဒီး ဒိၣ်ထီၣ်န့ၢ်အလီၢ် တခီဒံးလီၤ.

ဖဲတၤဘီနၢၤ ကရၢလီၢ်လံၤ အိၣ်တ့ၢ်လံဝဲအလီၢ်သမၠး န့ၣ်, ခရံာ်ဖိသးစၢ် ကျဲးစၢးကရၢ ကဲထီၣ်က့ၤဝဲ လီၤ. တၢ်လီၢ်ဖဲ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် တအိၣ်ဒံးဘၣ် အလီၢ်န့ၣ် ကျဲးစၢးကရၢ တဖၣ်ကဲထီၣ်က့ၤ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဒီး ဒ်ချၢၣ်အသိး စဲၤလီၤ အဂံၢ်ဒီး ရၤလီၤအဒ့ သကုၤဆးဒးလီၤ. ဖဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် အိၣ်အလီၢ်တခီ ကျဲးစၢးကရၢ တဖၣ် လဲၤလၢညါဒီး ကဲထီၣ်တံၢ်နီၢ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် အစုဒုၣ်စုတီၤ န့ၣ်လီၤ. ဝ့ၢ်ကိးဖျၢၣ်ဒဲး ဒီးသဝီဖးဒိၣ် ဖဲကရၢအံၤ အိၣ်အလီၢ်န့ၣ် တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ဖးလံာ်ကရၢ, တၢ်ဂ့ၢ်လိာ်ြပၢလိာ်တၢ်ကတိၤကရၢ, ဒီးခွါပ့ၢ်, မုၣ်ပ့ၢ် (ဘွဲစခီးဒီးကၢလကဲး) တဖၣ်အကရၢလီၤ. ခရံာ်ဖိတဖၣ် ကဲခိၣ်ကဲနၢ်လၢ တၢ်လီၢ်ကိးပူၤဒဲးလီၤ. ဒ်ကိၣ်မံၣ်, အံသၣ် ဒီးတၢ်ကပီၤလၢ ခရံာ်အဂီၢ် အသိးန့ၣ်, ခီဖျိ တၢ်ဒိတၢ်တဲာ် သကဲာ်ပဝး, ခီဖျိ တၢ်ကတိၤ တၢ်အုၣ်အသး န့ၣ်, မၤန့ၢ်ဒၣ်သးသမူ လုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ် အါဖျၢၣ် လၢကစၢ်အဂီၢ် ကွ့ၢ်ကွ့ၢ်လီၤ. ကရၢဖိခဲလၢာ် ဟးတပူၤ လၢ်လၢ် ဝံအလံာ်စီဆှံ အသီတကြတူၢ်, ဒီးတပာ်မံဝဲလၢ ထၢၣ်ပူၤဘၣ်. ဖဲအချုး အဒးန့ၣ် ထုးထီၣ်ဖးအီၤ ဒီးတိၤနီၣ်လံာ်အဆၢ လုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ် တဖၣ်လၢ စၢၢ်ဘိ မ့တမ့ၢ် ထိၣ်ဒံး လၢကသူဝဲ အဂီၢ်ဒီး လၢတၢ်သးခု ကစီၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

သရၣ်ခ့ရ့ၣ်ပာ်န့ၢ်အီၤ နီၣ်ထိၣ်ဖိလွံၢ်ဘီဒ်အံၤလီၤ.
၁. ဖးလံာ်စီဆှံ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး လၢတၢ်ထုကဖၣ်အပူၤ.
၂. ထုးထီၣ်အခီပညီတီတီဖဲ လံာ်စီဆှံကစၢ် သးစီဆှံအဲၣ်ဒိးသိၣ်လိအသိး (တမ့ၢ်ဖဲနသးဘၣ်)
၃. သူအတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီတဖၣ်လၢနဂီၢ်, မၢအပၢနတၢ်အိၣ်မူ.
၄. ဝံၤသူအီၤလၢပှၤဂၤအဂီၢ်.

ထီဘိသရၣ်ဒုးသ့ၣ်နီၣ် ကရၢဖိတဖၣ်လၢ ကရၢအံၤ အိၣ်ထီၣ်ဒၣ်လၢ ကမၤန့ၢ်သးသမူ လၢခရံာ်အဂီၢ် န့ၣ်လီၤ. ကၠိတဖၣ် တပူၤဖျဲးဒီး ကရၢအံၤ အတၢ်ဒုးသုးနီတဖျၢၣ်ဘၣ်. လၢတၢ်လိာ်ကွဲအလီၢ်, လၢဖးလံာ်ဒၢး, သးသမူတဖၣ် ဘၣ်တၢ်ဂုာ်က့ၤအီၤ ကိးနံၤဒဲးလၢ မုၣ်ကီၤလံၢ် အစုပူၤန့ၣ်လီၤ.

ဘီကီာ်စီၤပၤဖိ ခီလ့ၣ်ဘၣ်တၢ်ဖီၣ်န့ၢ်အီၤ လၢာ်ဃၣ်ဃၣ် လၢကစၢ်အဂီၢ် လံ. ခီလ့ၣ်ကၠိဖိအမျးကယၤ ၉၀ ဆူအဖီခိၣ် ကဲထီၣ် ခရံာ်အတၤဘီနၢၤ တဖၣ်လံ. ကရၢဃုထၢဒီး ဆှၢလီၤတ့ၢ်လံ ပှၤဖျိခီလ့ၣ် အဂၤတဆံ ဆူကီၢ်အမဲရကၤ လၢ ကလဲၤမၤလိလံာ်စီဆှံ, ယဲၢ်ဂၤကဟဲက့ၤ မၤက့ၤတၢ်လၢ ယူၣ်တရၣ်, ဒီးယဲၢ်ဂၤ တခီ လၢကလဲၤမၤတၢ်လၢ အ့ၣ်ဒိၢ်ခၠဲနၣ် န့ၣ်လီၤ. ကရၢဆှၢအပှၤ ဃုထၢတဖၣ် လၢအစ့ဒၣ်ဝဲလီၤ. သရၣ်ဝ့လယၢၣ် ဒီးခ့ရ့ၣ် ဒီးလ့ခၢၣ် တဖၣ် အတၢ်သိၣ်လိ ပှၤယူၣ်တရၣ်ခရံာ်ဖိ လၢကသ့အံးက့ၤကွၢ်က့ၤ လီၤသးန့ၣ် သၣ်ထီၣ်ဂ့ၤမးလီၤ.

ခီလ့ၣ်တၤဘီနၢၤ ကရၢဒုးကဲထီၣ် တနွံတဘျီ တၢ်ပရၢတဘ့ၣ်လီၤ. ကိးန့ၢ်ဝဲအမံၤလၢ “ခရံာ်ဖိခိးကီၢ်ယူၣ် တရၣ် အသးသမူ တၢ်ပရၢ” န့ၣ်လီၤ. လၢ “ဘီကီာ်ကိးနံၤဒဲးတၢ်ပရၢ” အမဲာ်ညါ ခီလ့ၣ်ကၠိဖိ တဖၣ် အတၢ်ပရၢဘၣ်တၢ်ပှ့ၤဖးအီၤ အအါကတၢၢ်လီၤ. ဒုးတၢ်အၢတၢ်သီ, ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ခူသူၣ် ဘၣ်အၢတတီ တလိၤဘၣ် ခဲလၢာ်လီၤ. ကဲထီၣ် တၢ်အၢ အဒုၣ်အဒါ ဒီးတၢ်ဂ့ၤ အတံၤသကိးလီၤ. ပှၤအၢသးဟ့ အီၤဘၣ်ဆၣ် ပျံၤအီၤဒိၣ်မးလီၤ. ပှၤဂ့ၤပာ်ကဲဒီး အဲၣ်အီၤလီၤ. အဲးဒံးထၢၣ် သၢဂၤ မ့ၢ်ဝဲဒၣ်, ခၠါလ့ၣ်ဝူ, သးပှၢ်နဲၣ်ဘူနး, ဒီး ဒီးကထၢၣ် လ့ခၢၣ်လီၤ. မ့ၢ်ခီလ့ၣ်ကၠိဖိ အတၢ်ဃုထၢလီၤ. အဲးဒံးထၢၣ် ခၢၣ်စးသၢဂၤ တခီမ့ၢ် ခီလ့ၣ်ကၠိဖိလီၤ. သးစၢ်မၤသကိး တၢ်ဒီး သးပှၢ်ဒီး နာ်န့ၢ်လိာ်သး ဂ့ၤမးလီၤ.

ယူၣ်တရၣ် ပှၤတူၢ်ဒိၣ်ကီၤဒိၣ် အိၣ်တဂၤလီၤ. အဝဲဖျိဒီး ဟးထီၣ်လၢ စီၤပၤဖိ ခီလ့ၣ်တခီ ယံာ်တဆံခံနံၣ် လီၤ. မ့ၢ်ဖိထဲတဂၤဧိၤ လီၤစၢၤလၢ စီၤပၤ, မိၢ်ပၢ်သံသဒၣ် ကွံာ်အီၤဒီး အဝဲန့ၢ်သါ တၢ်ထူးတၢ်တီၤ အါမးလီၤ. အဲၣ်တၤကသ့ၣ် အဒိၣ်ကတၢၢ်လီၤ. ပှ့ၤန့ၢ် ကီၢ်အဲကလံး ဒီးကီၢ်ယူရပၤ ကသ့ၣ်မံၤဟူ သၣ်ဖျါတနီၤ, ဟဲက့ၤခီၣ်န့ၢ်ဝဲ အစၢၤအသွဲၣ် လၢကီၢ်ယူၣ်တရၣ် ကသ့ၣ်မိၢ် တဖၣ်, ဘုၣ်ကီၤလၤ မဲန့ၤကၠၢၣ် တဂၤဒၣ်လဲာ် လၢကကွၢ်ထွဲ တၢ်ဘုၣ်န့ၢ် အကသ့ၣ်လီၤ.

အဝဲဒၣ်အိၣ်မူဒၣ်ထဲ ကြပၢ ကသ့ၣ်အဂီၢ်ဒီး တၤကျိၣ်တၤစ့လၢ ကသ့ၣ်အဖီခိၣ်လီၤ. တန့ၢ်မါဒၣ်လဲာ်ဘၣ်. ခီလ့ၣ်ကၠိတၤဘီနၢၤကရၢ ဖိလွံၢ်ဂၤ ကွဲးန့ၢ်အလံာ်, လဲၤဃ့အိၣ်သကိးအီၤလီၤ. အဝဲကွဲ ပှၤဖိသၣ် လွံၢ်ဂၤအံၤ မၢအဟဲအီသကိး လာ်ဖးထံ လၢမုၢ်ဃ့ၢ်လီၤလီၤ.

သးစၢ်လွံၢ်ဂၤ အံၤဟဲ, ဒီးအကျါတဂၤ ကတိၤတၢ်, ဖဲအဂၤသၢဂၤ ဘါထုကဖၣ် ခူသူၣ်တၢ်, ဒီးစံး, “ဝဲၢ်ဧၢ, ပအဲၣ်ဒိးဟဲတဲနၤ လၢပဝဲဒၣ် ပမ့ၢ်ယွၤအပှၤတၤတၢ်ဖိ တဖၣ်လီၤ.” တၢ်ကတိၤတဘီအံၤ ထုးန့ၢ်စီၤပၤ ဖိတဂၤအံၤ အသးအါမးလီၤ. သံကွၢ်သံဒိးအါထီၣ်အဂ့ၢ်လီၤ. ကတိၤလိာ်သး သၢနၣ်ရံၣ်ဘျဲၣ်ဝံၤ, ယွၤအဖိ အိၣ်ဖျဲၣ် ထီၣ်ဝဲ တဂၤကဒီးလီၤ. လၢခံတနွံ ဘီကီာ်ကိးနံၤဒဲး တၢ်ပရၢပာ်ဖျါထီၣ်, “စီၤပၤအဖိဒိၣ် စီၤပၤဖိခၠဲၣ်စီ လဲၤမၤလိ လံာ်စီဆှံ လၢအမဲရကၤ, ကဟဲက့ၤ မၤမံးရှၢၣ် နရံၤ လၢအ့ဒိၣ်ခၠဲနၣ်, ဟ့ၣ်နီၤလီၤကွံာ် စ့ကကွဲၢ် လွံၢ်ဆံဆူ ပှၤဖှီၣ်ဖိအအိၣ်.”



စီၤပၤရၣ်မၣ်အကၠူဘလံၣ်စ့

စီၤပၤရၣ်မၣ် ပၢတၢ်ပှဲၤထီၣ် ခံဆံလွံၢ်နံၣ်လံ, ဒီးမ့ၢ်ပှဲၤထီၣ် ခံဆံယဲၢ်နံၣ် ဒီးဖါလ့ၣ်မဲးဒီး ထံဖိကီၢ်ဖိတဖၣ် ကူၣ်ထီၣ်ဖးလီၤဝဲလၢ ကမၤလၤကပီၤ အကၠူဘလံၣ်စ့အံၤ န့ၣ်လီၤ. ကမံးတံာ် တဖၣ် ဘၣ်တၢ်ဃုထၢပာ်လီၤအီၤ တနီၤလၢ ကကွၢ်ထွဲတၢ်မၤသးဖှံ ပှၤထ့ဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်လၢ တၢ်လိာ်ကွဲ အကလုာ်ကလုာ်, တၢ်၀ၢ်ြပၢချံ, တၢ်ပီၢ်ထံ, တၢ်ဃ့ၢ်တၢ်စံၣ်တနီၤ လၢတၢ်ကဒုးနဲၣ် ပွဲဧိၤလီဧိၤ တနီၤ, လၢတၢ်ကဘုၣ် အီၣ်ပှၤဖှီၣ်ဖိယာ်ဖိ ဒီးသီခါ, တနီၤလၢ ကကွၢ်ထွဲ တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးလၢ ကဃုထၢဒီး ပျၢ်ဖျဲးဃိာ်ဖိ တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်စံၣ်ညီၣ်ဝဲလၢ တၢ်ကမၤတၢ်သးဖှံ ယံာ်အသီသၢဆံညါန့ၣ်လီၤ.

စီၤပၤဒီး အနီၢ်ပၤမုၣ် တဖၣ်ကဲထီၣ်ခူသူၣ် ပှၤခရံာ်ဖိလံ. ဖးခူသူၣ် လံာ်စီဆှံ, ဘါခူသူၣ်ယွၤ, ဒီး ဒီးကထၢၣ် ဝ့လယၢၣ် လဲၤဘါယုၤ အယွၤအါစုအါဘျီ ဒံးလီၤ. လံာ်စီဆှံ သိၣ်လိအီၤလၢ ကကျဲးစၢး အိၣ်မူလၢ ပှၤထံဖိကီၢ်ဖိ တဖၣ်အဘျုးအဂီၢ် ဒီးအဝဲမၤ တၢ်အါမံၤန့ၣ်လီၤ. ထံဖိကီၢ်ဖိတဖၣ် သ့ၣ်ညါ လၢအဃုအဝဲသ့ၣ် အဘျုးဒီး ပာ်ကဲအီၤ အဲၣ်အီၤလီၤ.

ဒီပုၢ်ဝဲၢ် ပှၤခရံာ်ဖိတဖၣ် တမံခ့ဘၣ်, နာ်ဝဲလၢ တၢ်မၤတၢ်သးဖှံအံၤ မ့ၢ်တၢ်အခွဲးဂ့ၤ စ့ၢ်ကီးလၢ တၢ်ကသလၣ်လီၤ ကစၢ်ခရံာ် အတၢ်သးခုကစီၣ် န့ၣ်လီၤ. အိၣ်ဖှိၣ်ဘါထုကဖၣ် ဝဲအါမး ဘၣ်ဃး တၢ်ဂ့ၢ်အံၤလီၤ. လၢခံတၢ်ပျၢ်လီၤ ဒီးကထၢၣ်ဝ့လယၢၣ် လၢကလဲၤအိၣ်သကိး စီၤပၤဒီး ဃ့န့ၢ်ဟီၣ်ခိၣ် တကဝီၤ လဲၢ်ယဲၢ်အ့ကၢၢ် လၢတၢ်ြပၢကသ့ၣ်ပျီ ခၢၣ်သး လၢတၢ်ကဘှီထီၣ် တၢ်ဒုးခိၣ် ဖးဒိၣ်တဖျၢၣ် ဒီး စံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်သးခုကစီၣ်လၢ အပူၤ လၢအသီသၢဆံ အတီၢ်ပူၤအံၤ အဂီၢ်လီၤ. စီၤပၤဟ့ၣ်လီၤ ကလုၢ်တဘျီဃီ လၢတၢ်ကမၤန့ၢ် သရၣ်လၢ တၢ်လီၢ် အဂ့ၤကတၢၢ် တကဝီၤလီၤ. ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် ဃုထၢထီၣ် ကမံးတံာ်အါဖု လၢတၢ်မၤ အါမံၤ အဂီၢ်လီၤ.

ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် ကွဲးလီၤလံာ်ပရၢဆူ ခရံာ်အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အခိၣ်အနၢ် လၢထံယံၤကီၢ်ယံၤ ကိးဘ့ၣ်ဒဲး, တဲဘၣ် သ့ၣ်ညါအီၤလၢ တၢ်ကူၣ်ထီၣ်တဘျီအံၤ အဂ့ၢ်, ဃ့အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖး, ဃ့အတၢ်ဆီၣ်ထွဲအခံလၢ တၢ်ထုကဖၣ် အါအါ, ဃ့ကညးအီၤလၢ ကဆှၢလီၤခၢၣ်စး, ဒီးအဒိၣ်ကတၢၢ် တမံၤန့ၣ် လၢကပျၢ် လီၤသရၣ် စံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်မံၤဟူသၣ်ဖျါ တဖၣ်လၢ ကစံၣ်တဲၤတဲလီၤ ကစၢ်အတၢ်သးခုကစီၣ်န့ၣ်လီၤ.

မ့ရ့ၣ်ဒီး အ “ခရံာ်ထိၣ်မုၢ်နၤတဖၣ်” ဘၣ်တၢ်ဃုထၢအီၤလၢ ကဒုးနဲၣ် ကစၢ်ခရံာ်အတၢ်အိၣ်မူ လၢအဟါတဆံ အတီၢ်ပူၤလီၤ. ြဘံးတံးရှးဒီး ထံယံၤကီၢ်ယံၤ လံာ်စီဆှံကရၢ ဘၣ်တၢ်ကွဲအီၤလၢ ကဟဲဒုးနဲၣ်ဖျါ အတၢ်ဖံးတၢ်မၤ, ဒီးတၢ်ပာ်လီၤဆီ န့ၢ်အီၤတၢ်လီၢ်လီၤဆီ တကဝီၤလၢ ကပာ်ဖျါထီၣ် အလံာ်စီဆှံ အိၣ်တ့ၢ်လံလၢ ကျိာ်တထိဘျဲၣ် န့ၣ်လီၤ. ဒီးကရၢအံၤ အၢၣ်လီၤဝဲလၢ တၢ်သးခုအပူၤလီၤ.

ခရံာ်ဖိကၤတၢ်ကရၢ ဘၣ်တၢ်မၢစ့ၢ်ကီးအီၤလၢ ကဒုးနဲၣ် အတၢ်ဖံးတၢ်မၤလီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး, ဖိၣ်ဃဲကၠိ, တၢ်ကွၢ်က့ၤပိာ်မုၣ်ဖိသၣ်ကရၢ, စံာ်ဖးလဲၢ်လံာ်စီဆှံကၠိ, တၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးကၠိ, ဒီးသးပှၢ်တီဝူ အပှၤမၤတၢ်ဖိ အဖိအလံၤအကၠိ, တၢ်ဆါဟံၣ်, တၢ်သ့ၣ်နီၣ် နီၢ်ထူ တၢ်ဆါဟံၣ် တဖၣ် ဘၣ်တၢ်ကွဲအီၤစ့ၢ်ကီး လၢကဟံးန့ၢ် တၢ်လီၢ်ဖိ တဂၤတကဝီၤ ဒီးဒုးနဲၣ် အတၢ်ဖံးတၢ်မၤ လီၤ.

ခရံာ်အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ညါ စံးဆၢက့ၤ တၢ်ကွဲတဖၣ်ဒီး တဖုတမၠိအၢၣ်လီၤသး လၢကမၤစၢၤ မၤသကိးတၢ်လီၤ. ကီၢ်အမဲရကၤ ခရံာ်ဖိတဖၣ် သါကဆှၢလီၤ အခွါယၢၣ် ပှၤတကယၤ, ဒီးဒုးနဲၣ်စ့ၢ်ကီး စီၤပီလူး အသးသမူလီၤ. အမဲရကၤ နံြကိၢ်သါကဆှၢလီၤ ပှၤသးဝံၣ်တၢ်ဖိ တကယၤစ့ၢ်ကီး, အဲကလံး ခရံာ်ဖိ ကဆှၢလီၤ ခွါယၢၣ်တကယၤဒီး ဒုးနဲၣ် သရၣ်ယိၤဟၣ်ဝဲစလ့ၣ်အပူ, ကၠၢမန့ၣ် ကဆှၢလီၤခွါယၢၣ် တကယၤဒီး ဒုးနဲၣ် သရၣ်မၤထ့ၣ်လူသၢၣ် အပူ, ယူရပၤထံကီၢ်, ကီၢ်အ့ရှၢၣ်, အၤြဖံၤကၤ, အီးစြထ့လယၣ်, ယပၣ်, ဖံလံးပံ, စွ့တဖၣ် ကဆှၢလီၤ ပှၤသးဝံၣ် တၢ်ဖိစ့ၢ်ကီးလီၤ. လၢတၢ်ခဲလၢာ် အဖီခိၣ်, ခရံာ်ဖိအတၢ်ပရၢ တဖၣ် စိာ်ရၤလီၤ တၢ်ကစီၣ်အံၤ ဒီးသဆၣ်ထီၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခဲလၢာ် အခံလၢ ကစးထီၣ် ဃ့ဘါထုကဖၣ် သကိးတၢ်လၢ တၢ်မၤတဘျီညါအံၤ အဂီၢ်လီၤ.

ကလူးတဖၣ် ဘၣ်တၢ်ဃုထၢဒီး ဆှၢလီၤအမံၤလီၤ. ပှၤကဟဲ အိၣ်တကလး ဘျဲၣ်ညါလီၤ. လၢအကျါ သရၣ်လၢ တၢ်ဃုထၢ ထီၣ်လၢ ကစံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်အိၣ် အဂၤခွံဆံလီၤ.

တၢ်သုးတၢ်ကျဲၤဝဲလၢ သရၣ်သၢဂၤ ကစံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်တနံၤတဘျီ တဘျီလီၤ. လၢဟါတၢ်ခံးတခီ တၢ်ကဒုးနဲၣ် ပူတဖၣ်လီၤ. တၢ်အုၣ်သး အတၢ်ဘါ, ကျဲးစၢးကရၢ အတၢ်ဘါ, ပိာ်မုၣ်ကရၢ အတၢ်ဘါတဖၣ် ဘၣ်တၢ်ကျဲၤန့ၢ်လီၤဆီ အဆၢကတီၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ် ကရၢတဖၣ် ကရ့လိာ်မုာ်လိာ် ဘၣ်အသးအဂီၢ် န့ၣ်လီၤ.

ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ဖဲ ဘီကီာ် ခဲလၢာ် မၤတၢ်မၤအခိၣ်တကျီာ် တဘီလီၤ. ပိာ်မုၣ်တဖၣ် ဟ့ၣ်ကူၣ်ဝဲဒီး ပှၤအၢၣ်လီၤအီၤအဃိ, တၢ်လီၢ်ယဲၢ်အ့ကၢၢ်အံၤ သူၣ်လီၤဝဲဒၣ် ဟီၣ်ခိၣ် အဖီဃံလၤ အကလုာ်အါမး ဝးတရံး တၢ်ဘါအလီၢ်, ဒီးတၢ်ပာ် ဖီကရၢၢ် လၢတၢ်မဲာ်ညါ တခီ အိၣ်တအ့ကၢၢ်ဘျဲၣ်လီၤ. တၢ်ကျဲၤပာ်လီၤန့ၢ် ကျဲဖိတဖၣ်, ထံမူဖိ တဖၣ်လီၤ. တပံၢ်တဖၣ် ဘၣ်တၢ်လူအီၤလၢ ထံကိးနံၤဒဲး ဒီး တံာ်ဃူအီၤလီၤ.

ဘီကီာ်ကိးနံၤဒဲး တၢ်ပရၢ ဒီးစီၤပၤခီလ့ၣ်ကၠိဖိအ “ခရံာ်ဖိခိးကီၢ်ယူၣ်တရၣ် အသးသမူတၢ်ပရၢ” တဖၣ် ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါလီၤ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤအမဲာ်ညါ, လံာ်က့ဖိတဖၣ် ဘၣ်တၢ်နီၤလီၤ ကျးလီၤအီၤ သကုၤဆးဒးလီၤ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် အလီၢ်ြတီၢ်ပှၤယဲၢ်ကလး, ဒီးစဲးမၤဒိၣ် ပှၤကလုၢ်တဖၣ် ဘၣ်တၢ်ရဲၣ်လီၤအီၤ, လီနီၣ်ဝံၢ်, လီမ့ၣ်အူ ဒီးဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် အနီၣ်တယၣ် တဖၣ် အိၣ်သကုၤဆးဒး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် အလီၢ်လီၤ.

နီၢ်ခိ အတၢ်သုးတၢ်ကျဲၤတဖၣ် ဃံ​လၤမး, ဒီးနီၢ်သးတခီ စ့ၢ်ကီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်အတၢ်အဲၣ် တံၢ်နီၢ် မၤဃံမၤလၤ ပှၤခရံာ်ဖိ ကိးဂၤဒဲး အမဲာ်, တုၤဒၣ်လဲာ် ပှၤကွၢ် နီၤဖးမဲာ် ခရံာ်ဖိဒီး တမ့ၢ်ဘၣ်ခရံာ်ဖိ န့ၣ်သ့ဝဲလီၤ.

ယွၤဆိၣ်ဂ့ၤက့ၤ အဖိအလံၤ တဖၣ်အါမးလီၤ. တုၤတၢ်သးဖှံ အမုၢ်နံၤတုၤဃီၤဒီး ပှၤခရံာ်ဖိ အတၢ်လီၢ်ပှဲၤ ကတံာ် ဂ့ၤန့ၢ် တၢ်လီၢ်အဂၤ ခဲလၢာ်လီၤ. တၤဘီနၢၤ ကရၢဖိ ကူသိး ဘွဲစကီး အတၢ်ကူတၢ်သိး တဖၣ် အတၢ်မၤ အါမး လၢအဘၣ် ကျဲၤန့ၢ်, ဆှၢပှၤ ဟဲအိၣ်ဖှိၣ်တဖၣ်လီၤ. တၢ်ဘါအလီၢ် ပှဲၤကတံာ် ကွံာ်ကိးဘျီဒဲး, ပှၤဘၣ် အိးအါထီၣ်ဒံး စဲးမၤသီၣ် တၢ်ကလုၢ်လၢ ကရၢအချၢ န့ၣ် လၢကမျၢၢ် ဟဲကၢၤဖှိၣ်သး တဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. သရၣ်တဖၣ် စံၣ်တဲၤတဲလီၤ, ဘၣ်တၢ်ကတိၤ ကျိးထံက့ၤလၢ ယူၣ်တရၣ် အကျိာ်လီၤ. တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤယ တၢ်အုၣ်သး, ဒီးတၢ်ဒုးနဲၣ်ပူတဖၣ် မၤန့ၢ် သးသမူ အါဖျၢၣ် ကိးနံၤဒဲးလီၤ. တၢ်ဒုးနဲၣ် တၢ်လၢ တၢ်ချၢတဖၣ် ကဲထီၣ်စ့ၢ်ကီး ပှၤခရံာ်ဖိ အတၢ်ဖံးတၢ်မၤ အတၢ်အုၣ်ကစုအသး န့ၣ်လီၤ. လံာ်စီဆှံ လၢယူၣ်တရၣ် ကျိာ်တလၢ ဘၣ်ဒီး ကဘီယူၤ ဘၣ်ဟဲဆှၢအါထီၣ်လီၤ.

တဘျီဘျီ ခွါယၢၣ် တဖၣ် သးဝံၣ်တၢ်အခါ, သးစီဆှံ လီၤဘၣ်ကမျၢၢ် ဒီးပှၤဟီၣ် ဘၣ်မးသးလီၤ. ယွၤအသူးအသ့ၣ် မၤပှဲၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လီၤ.

လၢခံကတၢၢ် တဟါ တုၤတၢ်မၤခဲလၢာ်ဝံၤဒီး စီၤက့ၣ် ဘၣ်ကတိၤဒိၣ် က့ၤတၢ်, စံးဘျုးက့ၤတၢ်လီၤ. အဝဲလဲၤဃီၤဆူ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ ပျဲၢ်စီၢ် ကပၤဒီးကတိၤတၢ်ဂ့ၤမးလီၤ. အတၢ်ကတိၤ မ့ၢ်တၢ်စံးဘျုး တံၢ်နီၢ် ပုာ်ထီၣ်ယွၤလီၤ လၢအသးအကံၢ်အလဲလီၤ. ပှၤကနၣ်တၢ်ဖိတဖၣ် အသးဟူး သးဝးဒိၣ်မး လီၤ. ကတိၤတၢ် ကတၢၢ်ဒီး ဖဲအသါ ကယူာ်ထီၣ်အစုဆိၣ်ဂ့ၤ ပျၢ်တၢ်န့ၣ် ကျိသီၣ်ထီၣ်လၢ ပျဲၢ်စီၢ်လီၢ်ခံ, စီၤက့ၣ်အစု ခံခီ ယူာ်ထီၣ်အသး မၤသးဒ် ကစၢ်အထူၣ်စုညါ အသိး, ဆၢထၢၣ်ဒ်န့ၣ်အသိး, ယံာ်ယဲၢ်စဲးကီးဝံၤ လီၤဃံၤဝဲလီၤ. “ပယိၤဂီၤကရၢ” အကလူးတဂၤ ခးစီၤက့ၣ်လီၤ.

တၢ်လဲၤစိာ်အီၤဆူ ပဒိၣ်တၢ်ဆါဟံၣ်, ခၠူ၀ၣ် ဟ့ၣ်လီၤအသွံၣ်လၢ တၢ်ကဆဲးနုာ်ဆူ အသွံၣ်ကျိၤပူၤ, ဒီးပၢၢ်ထီၣ်က့ၤတစိၢ်လီၤ. ထံၣ်မ့ရ့ၣ် ဒီးခၠူ၀ၣ် နံၤကမှံထီၣ်ဝဲဒီး ကတိၤကသွံတၢ်, “မ့ရ့ၣ်, ခၠူ၀ၣ်ဧၢ, တၢ်ဘျုးဒိၣ်မးလၢ သုမၤစၢၤယၤအါမးလီၤ. နူးဆဲးဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခဲလၢာ်လၢ ယဂီၢ်တဘီ. ယသ့ၣ်ညါလၢ သုကလဲၤဆူညါန့ၣ်လီၤ. မ့ရ့ၣ်, ခၠူ၀ၣ်ဧၢ, နၢမူယၤ တဘီ.” မဲာ်ထံပုာ်ထီၣ် ယွၤလီၤမးလၢ တံၤသကိးအဲၣ်အီၤ ခံဂၤအံၤ အမဲာ်သၣ် လိၤလီၤ. ခံဂၤ လိာ်ဆုးလီၤခိၣ်ဒီး နၢမူအီၤ လၢခိၣ်တိသၣ်လိၤလီၤ.

စီၤက့ၣ်အမဲာ်ကပီၤထီၣ်, တလီၤဂာ်ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ အမဲာ်လၢၤဘၣ်, လီၤဂာ်ပှၤမူခိၣ်ဖိ တခီလီၤ. ယူာ်ထီၣ်အစုဆူထး, “မိၢ်ဧၢ, ယဟဲလံ,” ကတိၤကဒီးဝဲ, “ကစၢ်ခရံာ်ဧၢ, ယဟဲက့ၤလံ.” ဝံၤအသး ပူၤသီၣ်ထီၣ် “ထူာ်” ကနာ်, ဝံၤဘၣ်တၢ်ဟံးက့ၤအီၤဆူ ထးန့ၢ်လီၤ.

စီၤက့ၣ်အစိၣ် ဘၣ်တၢ်ဆဲးလၢကသံၣ်, ဝံၤတၢ်က့ၤပာ်အီၤလၢ သရၣ် ဝ့လယၢၣ်အသရိာ် ပူၤလွံၢ်ဆံဃိးနၣ်ရံၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခဲလၢာ် ဟဲထံၣ်အီၤလၢ ခံကတၢၢ်တဘျီလီၤ. ဝံၤတၢ်စိာ်အီၤလၢ ကဘီယူၤဆူ လၢၢ်ဟ့, ဒီးစံာ်ဖးလဲၢ် ဒီး ဘၣ်တၢ်ခူၣ်လီၤက့ၤအီၤလၢ အမိၢ်နီၢ်ထူ အကပၤလီၤ.



တၢ်ကတိၤလၢခံကတၢၢ်

၁
တနံၤဘီကီာ်ဝ့ၢ်ပူၤ, ယူၣ်တရၣ်ဖါလ့ၣ်မဲး အိၣ်ဖှိၣ်လီၤဆီဝဲလီၤ. ပှၤပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤ မၢပှၤကူၣ်လိာ် တၢ်ခဲလၢာ် ဂဲၤထၢၣ်ဝဲ ဒီးဖးပၠးအီၤလၢ စီၤပၤအတၢ်ပရၢ တဘ့ၣ်အံၤလီၤ.

“ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ဘျီၣ်ဒိၣ် ကူၣ်လိာ်တၢ်တဖၣ်ဧၢ.
ယကတိၤတၢ်ဒီးသု ဒ်စီၤပၤလၢခံကတၢၢ်တဘျီအသိးလီၤ. ယကဲထီၣ်ခူသူၣ် ပှၤခရံာ်ဖိတဂၤလၢ ယသးပူၤယံာ်လံ. ဒီးတဂီၤအံၤ ယဒိးဘျၢက့ၤယသးဒ် ပှၤခရံာ်ဖိ ဖျါဖျါတဂၤအသိးလီၤ. ခဲအံၤ ယဟးထီၣ်ကွံာ်လၢ စီၤပၤအလီၢ်လံ. ခဲမုၢ်ဆ့ၣ် ယၤဒီး ယဟံၣ်ဖိဃီဖိ ခဲလၢာ် ပကလဲၤဆူ ကီၢ်အမဲရကၤလီၤ. ယကလဲၤမၤလိကဲထီၣ်က့ၤ ကစၢ်ခရံာ် အတၢ် မၢဖိတဂၤလီၤ.
မ်ယွၤဆိၣ်ဂ့ၤသု ခဲလၢာ်တက့ၢ်.
မ်ယွၤဆိၣ်ဂ့ၤသုစီၤပၤအသီ မဟၣ်ရံၣ် တက့ၢ်.
ရၣ်မၣ်”

ပှၤကူၣ်လိာ်တၢ်ခဲလၢာ် ဟီၣ်ဘၣ်အသးလီၤ.

၂
မုၢ်ဃ့ၢ်လီၤတဟါလၢ ဆီဖါလ့ခိၣ် လၢၢ်ကအိပူၤ, ခရံာ်အတၤဘီနၢၤ ကရၢဘၣ်တၢ်ဒုးအီၣ်အီၤ ဘူၣ်စီဆှံလၢ သရၣ်ခ့ရ့ၣ်လီၤ. အီၣ်ဘူၣ်ဝံၤ ဂဲၤဆၢထၢၣ်ယူာ်ထီၣ်စုထွဲ ဝံၤကိးသြတီထီၣ်, “ကီၢ်ယူၣ်တရၣ်လၢ ခရံာ်အဂီၢ်” လီၤ. ဒီးလၢၢ်ကအိပူၤ ကိးသြတီဆၢက့ၤအီၤ, “ကီၢ်ယူၣ်တရၣ်လၢခရံာ်အဂီၢ်” လီၤ.

၃
တဂီၤ စကီၤစီၤဝါလဲၤဆူ အဖိခွါအသွၣ်ခိၣ်လီၤ. အပျိၢ်တကူး တစဲးလံ. ဘၣ်ထိးနီၣ်ထိးလိၤ. ဖဲန့ၣ် ထံၣ်မ့ရ့ၣ်, နီၢ်ထူဖိ, စီၤက့ၣ်ဖိ, ခၠူ၀ၣ်ဒီး နဲၣ်လူဘၢ် တဖၣ်သူၣ်လီၤ ဖီဒ့ၣ်ညါ အံးစထၢၣ် လ့လ့ၣ်လီၤ.
စီၤက့ၣ်အသွၣ်ခိၣ် လၢၢ်ဘ့ၣ်ဘၣ် စံးဝဲ, “ဘုချံတဖျၢၣ်မ့ၢ်အုၣ်သံဒီး သၣ်ထီၣ်ဝဲအါဖျၢၣ်လီၤ.”
စကီၤစီၤဝါ ဆုးလီၤခိၣ်လၢ တၢ်သးသယုၢ်အပူၤလီၤ.
နီၢ်ထူဖိ ဒီးစီၤက့ၣ်ဖိ လဲၤဃီၤဖိးထီၣ်အစု ဂၤခီဂၤခီလီၤ. နီၢ်ထူဖိစံး, “အါဖုဧၢ, ဘၣ်ကိၢ်တဂ့ၤ. ယပုၢ်စီၤက့ၣ်ဒီး ယၤ ပကကဲထီၣ် က့ၤပှၤကညီ မံးရှၢၣ်နရ့ၣ်လၢ ဖါတံၢ်အလီၢ်သၢၣ်.” စီၤဝါနံၤကမှံထီၣ်ဝဲလီၤ.
ပှၤခဲလၢာ် ဆုးလီၤအခိၣ်ဒီး သးဝံၣ်ထီၣ်,
“တၢ်အဲၣ်လၢညိကွံာ်ယၤတကဲ” ဝံၤ, စီၤဝါက့ၤဆူဟံၣ် က့ၤတွံၢ်ဖိသၣ်နီၢ်ထူဒီး ဖိသၣ်စီၤက့ၣ်တဖၣ်လၢ တၢ်သးမုာ်အပူၤလီၤ.

ကတၢၢ်လံ

(ယဆၢလၢပဝဲပှၤခရံာ်ဖိလၢ အစိၤဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ တဖၣ်ပသးကလီၤဂာ် ဒ်ပှၤခရံာ်ဖိလၢ သရၣ်ဒိၣ်ထူစီ ကွဲးဖျါတ့ၢ်ဝဲ လၢ “ထွံၣ်မဲၢ်က့ၣ် … ဘျၢထီၣ်” အပူၤ တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. မ်ယွၤဆိၣ်ဂ့ၤပှၤဖးလံာ်ဖိကိးဂၤဒဲး တက့ၢ်.
ပှၤလၢအလိၣ်ဘၣ် “ထွံၣ်မဲၢ်က့ၣ် … ဘျၢထီၣ်” လံာ်တဘ့ၣ်အံၤလၢ e-book တခီ ကွဲးဆဲးကျိးဘၣ် ကိၣ်မၤနၤပှာ်ယဲၤသန့အံၤခီဖျိ komana@komanadaily.com သ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.)